Erdal İnönü: Bilim ve Siyaset
İnönü ailesinin üçüncü çocuğu olarak 6 Haziran 1926 tarihinde Pembe Köşk’te doğan Erdal İnönü, Çankaya İlkokulu ve Ankara Gazi Lisesi’nin ardından Ankara Üniversitesi, Fen Fakültesi, Fizik Bölümü’nü bitirdi (1947). Aynı yılın Eylül ayında, yüksek lisans ve doktora yapmak üzere, ABD’nin Pasedana kentine gitti. Ağabeyi Ömer’in yüksek lisans yapmakta olduğu, Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü’ne kaydoldu. 1952 Haziranı’nda, doktora sonrası araştırmalarını Princeton Üniversitesi’nde yapmış bir fizikçi olarak Türkiye’ye döndü. Ankara Üniversitesi, Genel Fizik Enstitüsü’’nde asistan olarak kamu hizmetine başladı.
Askerlik ve Evlenme
Mamak Muharebe Okulu’nda tercüman yedek subay olarak askerliğini yapan (1954) Erdal İnönü, 1957 yılında, Heybeliada’dan yazlık komşuları olan Armatör Ali Sohtorik’in büyük kızı Sevinç Hanım ile dünya evine girdi. Evlendikten sadece bir gün sonra, ABD Başkanı Eisenhower’in ilan ettiği “Barış İçin Atom” programı çerçevesinde, çeşitli üniversite ve enstitülerde araştırmalar yapmak üzere yeniden ABD’ye gitti. Türkiye’ye döndüğü 1960 yılında girdiği Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde, 1974 yılına kadar öğretim üyeliği, bölüm başkanlığı, dekanlık ve rektörlük görevlerinde bulundu. Bu süre içinde dinlenmek ve araştırma yapmak amacıyla bir kez ve bir yıl kadar daha ABD’de kaldı (1968-1969). 1974 yılında geçtiği BoğaziçiÜniversitesi’nde, sekiz yıl ders verip yöneticilik yaptı.
Siyaset ve Akademi
Prof. Dr. Erdal İnönü, NATO Fen Komitesi ile Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’nün (UNESCO) Yürütme Kurulu üyeliği; Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu’nun (TÜBİTAK) Gebze’deki Temel Araştırma Enstitüsü’nde kurucu müdürlük yaptı. 1983 yılında, Sosyal Demokrasi Partisi (SODEP) Kurucu Başkanı olarak siyasete atıldı. Bu partinin, Halkçı Parti ile birleşmesi sonucu ortaya çıkan Sosyal Demokrat Halkçı Parti’nin (SHP), ilk olağan kurultayında seçildiği genel başkanlık görevini 1993 yılına kadar sürdürdü.
Milletvekili ve Kabine Görevleri
1986, 1987 ve 1991 genel seçimlerinde İzmir’den milletvekili seçilen Erdal İnönü, Doğru Yol Partisi ile SHP’nin kurduğu koalisyon hükümetinde (1991-1993) Başbakan Yardımcısı ve Devlet Bakanı olarak görev yaptı. 1992 yılında Berlin’de toplanan 19. Sosyalist Enternasyonal Kongresi’nde Başkan Yardımcısı; 1993 yılında ise, TBMM Dışişleri Komisyonu Başkanı seçildi. SHP-CHP birleşmesinden sonra kısa bir süre (27 Mart-20 Eylül 1995) Dışişleri Bakanlığı yaptı.
Akademik Kariyer ve Yayınlar
Siyasetten ayrıldıktan sonra akademiye dönen Erdal İnönü, Sabancı Üniversitesi’nde Bilim Tarihi dersleri verdi. Üniversitede öğrenci iken bir fizik; doçent olduktan sonra ise, Bahattin Baysal ile birlikte bir kimya kitabına Türkçeye çevirmişti. “Mehmet Nadir ‘Bir Eğitim ve Bilim Öncüsü’” (TÜBİTAK, 1997), “Üçyüz Yıllık Gecikme” (Büke, 2002), “Bilimsel Devrim ve Stratejik Anlamı” (Cumhuriyet, 2003), “Fikirler ve Eylemler” (Büke, 2005), “Anılar ve Düşünceler” (Boyut, 2007), “Türkiye’de Temel Bilimlerde İlk Araştırmacılar” (Büke, 2007) ve “1923-1966 Dönemi Kimya Araştırmaları Bibliyografyası ve Bazı Gözlemler” (Büke, 2007) başlıklı kitapların yazarıdır.
Ödüller ve Vefat
TÜBİTAK Bilim Ödülü sahibi olan Erdal İnönü, matematiksel fiziğe yaptığı katkılardan ötürü 2004 yılında, Grup Teorisi ve Temel Fizik Vakfı tarafından, fizik alanında Nobel’den sonraki en büyük ödül olan Wigner Madalyası’na layık görülmüştü. 31 Ekim 2007 tarihinde vefat eden Erdal İnönü, davranış ve nükteleriyle Türk siyasetine hoşgörü, tebessüm ve seviye getirmiş saygın bir bilim ve halk insanıydı.
Haber : Cemil UÇAR
