Antalya Ticaret Borsası (ATB) ve Antalya Tarım Konseyi (ATAK) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Mayıs ayına ait Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi’ni (Tarım-GFE) açıkladı. Çandır, Tarım-GFE’nin Mayıs ayında aylık yüzde 2,15 olarak belirlendiğini vurgulayarak, “Bu rakam, endeksin izlenmeye başlandığı 2015 yılından bu yana Mayıs ayları için ortalama (1,33) oldukça üzerinde bir artış göstermiştir. Dolayısıyla, Mart ayında yaşanan hız kaybı, yerini hızlı bir artışa bırakmıştır.” şeklinde konuştu.
Mayıs ayında Tarım-GFE’nin yıllık yüzde 31,80 olarak kaydedildiğini aktaran Çandır, “Bu yıllık oran, son on yılın Mayıs ayı ortalamasına (32,81) oldukça yakın, ancak bir önceki aya göre (30,12) bir yükseliş göstermektedir. Bu dönemde tarımsal girdi maliyetleri, hem aylık hem de yıllık bazda ortalamaların üzerinde bir artış göstermiştir.” diye değerlendirdi.
TÜİK’in Mayıs ayı Tarım-GFE’nin alt kalemlerine ilişkin bilgiler de paylaşan Çandır, tarımda kullanılan mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki aylık artışın yüzde 1,74, yıllık artışın ise yüzde 31,08 olduğunu belirtti. Çandır, “2024 yılı Mayıs ayına göre aylık olarak oldukça yüksek, yıllık olarak ise daha düşük artışlar gözlemlenmiştir.” dedi. Mayıs ayında tohum fiyatlarının aylık yüzde 1,40, enerji yüzde 0,83, gübre yüzde 0,79, ilaç yüzde 1,03, veteriner hizmetleri yüzde 0,24, yem yüzde 2,78 ve diğer kalemlerde yüzde 1,67 artış kaydedildiğini sözlerine ekledi.
Çandır, yıllık bazda tohumda yüzde 33,15, enerji de yüzde 20,63, gübrede yüzde 33,18, ilaçta yüzde 17,82, veteriner hizmetlerinde yüzde 55,83, yem de yüzde 32,82 ve diğer kalemlerde yüzde 43,20 artış yaşandığını belirtti. Tarımsal yatırıma yönelik mal ve hizmet fiyatlarının aylık yüzde 4,59, yıllık yüzde 36,12 artış gösterdiğini vurgulayan Çandır, “İlan edilen verilerde, aylık yem kalemindeki yüksek artış ve veteriner hizmetlerindeki düşük artış dikkat çekmektedir. Yıllık bazda ise veteriner hizmetlerindeki yüksek artış ölçümlenmiştir. İlaç ve enerji fiyatlarındaki düşük artışlar ise geçen aydan beri sürmektedir.” ifadelerini kullandı.
Mayıs ayı tarımsal üretici fiyat endeksi Tarım-ÜFE’nin aylık yüzde 0,23 olarak belirlendiğini belirten Çandır, “Bu rakam, son on yılın Mayıs ayı ortalaması (-0,72) ile kıyaslandığında oldukça yüksek olsa da üretici için yeterli değildir. Yıllık bazda ise yüzde 28,96’lık oran, 10 yıl ortalaması (25,69) üzerinde gerçekleşmiştir. Tarımsal faaliyet gösteren işletmeler açısından son bir yıldır genel eğilim üretici aleyhine gelişim göstermiştir.” dedi.
Çandır, “Mayıs ayında üretici, hem aylık hem de yıllık girdi maliyetleri açısından dezavantajlı bir durumda kalmıştır.” ifadesinde bulundu. Yıllık girdi maliyetlerinin, üretici fiyatları artışlarından daha fazla bir oranda yükseldiğini belirten Çandır, “Üretici fiyatları, girdi maliyetlerinin üzerinde yükseklik göstermektedir. Bu durum, sürdürülebilirlik açısından önemlidir. Zira üreticinin maliyet grupları sadece girdi kalemleriyle sınırlı kalmıyor, diğer maliyetler de etkili.” diye devam etti. Ali Çandır, yurtiçi ve yurtdışı üretici enflasyonlarının tarım sektörüne dolaylı etkilerinin sürdüğünü, yurtdışı üretici enflasyonu YD-ÜFE’nin Mayıs ayında aylık yüzde 2,40, yıllık yüzde 25,34, yurtiçi üretici enflasyonu Yİ-ÜFE’nin ise aylık yüzde 2,48 ve yıllık yüzde 23,13 oranlarında artış gösterdiğini belirtti.
Çandır, “Gıda kalemi üretici düzeyinde aylık olarak yüzde 1,74 ve yıllık olarak yüzde 26,15 artış göstermiştir. Bu durum, Mayıs ayında tarıma dayalı imalat sanayisindeki enflasyonun tarımdan daha düşük seyrettiğini göstermektedir.” açıklamasında bulundu.
Mayıs ayındaki bu enflasyon oranlarına karşın, tüketici enflasyonu TÜFE’nin aylık yüzde 1,53, yıllık yüzde 35,41 artış gösterdiğini ifade eden Ali Çandır, “Son 20 yıllık Mayıs ayı ortalamalarının aylık bazda yüzde 1,03 ve yıllık bazda ise yüzde 17,91 olduğu düşünülürse, manşet enflasyonun hâlâ yüksek seviyelerde olduğu daha iyi anlaşılmaktadır.” dedi.
Mayıs ayında tüketici tarafındaki gıda enflasyonunun aylık yüzde -0,71, yıllık yüzde 32,87 oranında kaydedildiğini belirten Çandır, işlenmemiş gıda enflasyonunun aylık yüzde -3,01, yıllık yüzde 33,53, yaş meyve sebze enflasyonunun ise aylık yüzde -4,67 ve yıllık yüzde 56,53 olarak ilan edildiğini kaydetti. Çandır, “Tüketici tarafındaki bu rakamlar, üreticilerin maruz kaldığı yıllık enflasyonun üzerine bir tüketici enflasyonu olduğunu göstermektedir. Ancak açıkça belirtmek gerekir ki, aradaki fark daralmaya başlamıştır. Yıllık yüzde 31,8 düzeyindeki tarımsal girdi maliyet artışına karşılık yüzde 28,96’lık tarım üretici fiyat artışı ve yüzde 35,41’lik tüketici fiyat artışı olduğu görülmektedir. Bu ayın kaybedeni tarımsal üreticiler olmuştur.” şeklinde konuştu. – ANTALYA
