Sağlıklı bir insan beyninde, sinir hücreleri arasındaki iletişim sırasında oluşan atık proteinler beyin-omurilik sıvısı aracılığıyla düzenli olarak temizlenir. Ancak Alzheimer ve Parkinson gibi hastalıklarda bu temizleme sistemi bozulur ve zararlı proteinler beyinde birikerek sinir hücrelerine zarar verir.
2012 yılında yapılan bir çalışmada, beyin-omurilik sıvısının beyindeki atıkları temizleyerek lenfatik sisteme taşıyan ‘glifatik sistem’ adı verilen bir mekanizma keşfedilmişti. Bu sistemdeki en önemli yapıtaşlarından biri olan lenfanjion damarları, boyunda yer alan ve küçük pompalara benzeyen yapılarıyla beyin-omurilik sıvısını lenfatik sisteme iter.
Yeni yapılan araştırmada, yaşlandıkça bu pompaların etkinliğinin azaldığı ve bunun sonucunda beyinde atık birikiminin arttığı gözlemlendi.
Doğum İlacıyla Beyin Temizliği
Araştırmacılar, yaşlı farelerde bu pompaları yeniden etkinleştirmek için hamilelerde doğum başlatmak amacıyla kullanılan bir ilaç kullandı. Sonuçlar oldukça umut vericiydi. İlaç tedavisi gören farelerde, lenfanjion damarları genç farelerdeki gibi çalışmaya başladı ve beyin-omurilik sıvısı daha etkin bir şekilde temizlendi.
Bu buluş, Alzheimer ve Parkinson gibi hastalıkların tedavisinde yeni bir kapı aralayabilir. Özellikle halihazırda güvenli olduğu bilinen bir ilacın kullanılması, bu yöntemin insanlarda da uygulanabilirliğini artırıyor.
Rochester Üniversitesi’nden çalışmanın ortak yazarı Douglas Kelley, bu damarların cilt yüzeyine yakın bir konumda bulunması sayesinde müdahale için uygun bir hedef olduğunu belirtiyor. Kelley, bu yaklaşımın diğer tedavi yöntemleriyle birlikte kullanıldığında bu hastalıklar için yeni tedavi seçenekleri sunabileceğini vurguluyor.
Geleceğe Dönük Çalışmalar
Elde edilen bu sonuçlar oldukça heyecan verici olsa da, bu yöntemin insanlarda da aynı etkiyi göstereceğini kesin olarak söylemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç var. Bilim insanları, bu yeni keşfin ışığında Alzheimer ve Parkinson gibi nörodejeneratif hastalıkların tedavisinde yeni yollar arayışlarına devam ediyorlar.
