İş başvurularında yapay zeka araçlarının kullanımını inceleyen bir araştırma gerçekleştirilmiş olup, İnsan Kaynakları (İK) profesyonellerinin bu konudaki düşüncelerini gözler önüne sermektedir. Çalışmaya katılan her üç İK uzmanından yaklaşık ikisi, yapay zeka ile oluşturulmuş öz geçmişler (CV) ile karşılaştıklarını belirtmekte; katılımcıların yarısı ise bu CV’leri özgün olmadığını ifade etmektedir.
Son iki yıl içerisinde ChatGPT, Gemini gibi yapay zeka destekli metin üretim araçlarının yaygınlaşması ile birlikte işe alım süreçlerinde büyük bir değişim gözlemlenmekte. Şirketler, öz geçmişleri yapay zeka yardımıyla değerlendirip filtrelemeye başladığı gibi, ilk aşamadaki mülakatları yapay zeka ile gerçekleştiren firmaların sayısında da artış yaşanmaktadır. Ancak bu süreçte yapay zeka kullanan sadece şirketler değil; adaylar da öz geçmiş ve ön yazılarını hazırlarken bu teknolojiden faydalanmaktadır. Peki, bu durumun etkileri ne düzeyde olmakta ve İK profesyonellerinin kararlarını nasıl şekillendirmekte? İnsan kaynakları ve personel yönetim platformu Kolay İK’nın yaptığı çevrim içi anket çalışması, bu konudaki yaklaşımları net bir şekilde ortaya koymaktadır.
Katılımcılar, CV hazırlama süreçlerinde yapay zekanın farkında
İK profesyonellerinin yüzde 32’si son bir yıl içerisinde birçok kez yapay zeka kullanılarak hazırlanmış bir CV veya ön yazıyla karşılaştıklarını, yine yüzde 32’si birkaç kez bu durumu yaşadığını belirtirken, yüzde 36’sı ise hiçbir şekilde bu tür CV’lere rastlamadıklarını ifade etmiştir. Ancak yapay zeka ile hazırlanmış öz geçmişlere denk gelmeyenlerin önemli bir kısmı, adayların bu aracı kullandığını düşünmektedir. Bu bağlamda, ‘adayların çoğu yapay zeka kullanmıyor’ diyen İK profesyonellerinin oranının yalnızca yüzde 12 olduğu görülmektedir.
İş başvurusu hazırlığında yapay zeka kullananların büyük kısmı, kariyerlerinin başındaki adaylardan oluşmaktadır. İK profesyonellerinin yüzde 52’si yeni mezun ve stajyerlerin, yüzde 17’si 1-3 yıl deneyime sahip kişilerin, yüzde 4’ü ise orta düzey profesyonellerin öz geçmişlerinde yapay zeka etkilerine rastlamıştır. Ayrıca, yüzde 27’si yapay zekanın tüm aday gruplarının CV’lerinde etkisini gösterdiği inancındadır.
Yapay zekalı CV’ler destekleniyor ama özgünlükten uzak algılanıyor
İK profesyonellerinin yüzde 53’ü, bir CV’nin yapay zeka ile hazırlanmasının kararlarını etkileyici bir unsur olmadığına, asıl belirleyici faktörün adayın yeteneklerinin olduğuna inanmaktadır. Yüzde 29’luk bir kesim bu durumu desteklemekle birlikte, bunun adayın teknoloji ile uyum sağlama yeteneğini gösterdiğini belirtmektedir. Katılımcıların yüzde 18’i ise yapay zeka kullanımıyla hazırlanan CV’lerin adayın gerçek yeteneklerini yansıtmayabileceğini düşündüğü için olumsuz bir tutum sergilemektedir.
Diğer yandan, katılımcıların yüzde 50’si yapay zeka ile oluşturulan öz geçmişleri tekrarlayan ve kişisel olmayan, dolayısıyla özgünlükten uzak bulmakta; yüzde 37’si standart ama yeterli olarak değerlendirmektedir. Yüzde 13’ü ise bu tür öz geçmişleri profesyonel ve etkileyici bulmaktadır. Ek olarak, katılımcıların yüzde 15’i yapay zeka ile hazırlanan CV’lerin sık sık abartılı ya da yanlış içeriğe sahip olduğunu, yüzde 62’si bazı bölümlerinin gerçek dışı olduğunu; yalnızca yüzde 5’i doğru bilgilerle karşılaştığını belirtmiştir.
Abartılı veya gerçek dışı bilgilerin mülakatlar sırasında çoğunlukla fark edildiği, katılımcıların yüzde 52’sinin birkaç kez, yüzde 20’sinin ise sık sık bu durumla karşılaştığını bilgilendirmesiyle ortaya çıkmaktadır.
Yapay zeka kullanımındaki etik tartışmaları da araştırmanın önemli bir parçası olmuştur. İK profesyonelleri, adayların yapay zeka kullanımı hakkında bilgi vermesinin gerekliliği konusunda görüş beyan etmişlerdir. Katılımcıların yüzde 42’si bilgi verilmesi gerektiği yönünde bir değerlendirme yaparken, yüzde 36’sı böyle bir zorunluluğun olmaması gerektiğini savunmakta; yüzde 22’si ise kararsız kalmıştır.
“Adaylar yapay zekayı destek aracı olarak görmeli”
Kolay İK CEO’su Çağlar Yalı, araştırmanın sonuçlarını değerlendirirken, “Yapay zeka, adayların öz geçmişlerini daha etkili hale getirilmesine olanak tanıyarak yetkinliklerini ön plana çıkarmalarına yardımcı olan önemli bir araçtır. Bununla birlikte, süreç boyunca özgünlük ve şeffaflık, aday ile şirket arasındaki güveni tesis eden unsurlardır. Yanıltıcı veya abartılı bilgiler, işe alım süreçlerini hızlandırsa da mülakat veya performans değerlendirmelerinde anlaşılacaktır. Bu durum, hem şirketler hem de çalışanlar için zaman ve maliyet kaybına yol açabilir. Dolayısıyla adaylar, yapay zekayı bir destek aracı olarak değerlendirmeli ve CV’lerini bireysel deneyimleriyle zenginleştirmelidir. Şirketlerin ise bu süreçte yalnızca teknolojiyi değil, insan faktörünü de ön planda tutarak adayların yetkinliklerini derinlemesine anlamaya yönelik bir yaklaşım benimsemeleri önemlidir.” ifadelerini kullanmıştır. – İSTANBUL
