CNN International’ın yayımladığı yeni bir çalışma, uzay görevi verilerinde tespit edilen bir sinyale dayanarak çarpıcı bir keşfi işaret ediyor: manyetarlar, yani yüksek derecede manyetize olmuş nötron yıldızları.
Bilim insanları, evrenin 13,8 milyar yıl önce oluşumunun ilk dönemlerinde, hidrojen, helyum ve az miktardaki lityum gibi hafif elementlerin var olduğuna inanıyorlar.
Sonrasında patlayan yıldızlar, demir gibi ağır elementleri serbest bıraktı ve bu maddeler yeni oluşan yıldız ve gezegenlerde yer aldı. Ancak demirden daha ağır olan altının evrende nasıl oluştuğu halen bir muamma olarak kalıyor.
Çalışmanın baş yazarı Anirudh Patel, New York’taki Columbia Üniversitesi’nden bir fizik doktora öğrencisi olarak, “Bu, evrendeki karmaşık maddenin kökeni açısından oldukça temel bir soru. Aslında çözülmemiş eğlenceli bir bulmaca” ifadelerini kullandı.
Daha önce kozmik altın üretimi yalnızca nötron yıldızı çarpışmalarıyla ilişkilendirilmişti.
Uzayda meydana gelen “altın fabrikaları” konusuna ışık tutan bir olay, 2017 yılında gökbilimcilerin iki nötron yıldızı arasındaki çarpışmayı gözlemlemesiyle gerçekleşti. Bu çarpışma, uzayda yerçekimi dalgaları yaymasının yanı sıra, bir gama ışını patlamasıyla da ışık meydana getirdi. Kilonova olarak bilinen bu olay, altın, platin ve kurşun gibi ağır elementlerin de oluşmasına neden oldu. Bu tür olaylar, uzaydaki altın “fabrikaları” olarak adlandırılıyor.
Lousiana Eyalet Üniversitesi’nde yardımcı doçent ve astrofizikçi olan Eric Burns, çoğu nötron yıldızı çarpışmasının yalnızca son birkaç milyar yılda gerçekleştiğine inandığını ifade etti. Ancak, NASA ve Avrupa Uzay Ajansı’ndan gelen verilerin, evrenin bebeklik döneminde oluşan manyetarların altının oluşturulmasına katkı sağlayabilecek patlamalar yaratmış olabileceğini öne sürdü.
Nötron yıldızları, patlayan yıldızların çekirdek kalıntıları olarak son derece yoğun yapılara sahiptir; bir çay kaşığı malzemesinin Dünya’da yaklaşık 1 milyar ton ağırlığında olduğu düşünülmektedir. Manyetarlar ise son derece parlak bir nötron yıldızı türü olup, son derece güçlü manyetik alanlara sahipler.
Burns, gökbilimcilerin manyetarların nasıl oluştuğunu anlamaya devam ettiklerini belirtti. İlk manyetarların, evrenin başlangıcından yaklaşık 200 milyon yıl sonra, yani yaklaşık 13.6 milyar yıl önce ilk yıldızlardan hemen sonra meydana geldiğini tahmin ettiklerini sözlerine ekledi.
Bu yıldızlar bazen “yıldız depremleri” sonucunda radyasyon patlamaları üretebiliyor. Dünya’daki depremler, gezegenin erimiş çekirdeğinin kabuğunda yarattığı hareket nedeniyle oluşuyorsa, yıldız depremleri de benzer şekillerde meydana gelmektedir.
