Antalya Ticaret Borsası (ATB) ve Antalya Tarım Konseyi (ATAK) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Mart ayına ait Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi (Tarım-GFE) verilerini değerlendirdi. Çandır, Mart ayında tarımsal girdi maliyetlerinin aylık ve yıllık bazda ortalamanın altında artış gösterdiğini ifade etti.
TÜİK verilerine göre, Mart ayında Tarım-GFE yıllık bazda yüzde 29,73, aylık bazda ise yüzde 1,80 oranında bir artış kaydedildi. Ali Çandır, bu artış oranlarının Tarım-GFE’nin ölçümüne başlandığı 2015 yılından bu yana Mart ayları ortalamasıyla karşılaştırıldığında düşük seviyelerde olduğunu belirtti. “Aylık ortalama artış yüzde 2.07, yıllık ise yüzde 31.86 seviyesindeydi. Mart ayında hem aylık hem de yıllık artış bu ortalamaların gerisinde kaldı” dedi.
Alt kalemlerde düşük artış eğilimi görünmektedir.
Mart ayında tarımda kullanılan mal ve hizmetlerin fiyatları, aylık yüzde 2,08, yıllık yüzde 29,10 artış gösterdi. Çandır, bu kalemdeki fiyat artışının da son yılların ortalamasının altında olduğunu vurguladı. Tohum fiyatları, aylık yüzde 2,67, yıllık ise yüzde 41,55 artış gösterirken; enerji kaleminde Mart ayında yüzde 1,17 düşüş, yıllık bazda ise yüzde 16,46 yükseliş gözlemlendi.
Gübre fiyatlarındaki artış, aylık yüzde 1,23, yıllık ise yüzde 28,53 olarak kaydedildi. Tarım ilaçlarında ise aylık yüzde 1,90, yıllık yüzde 19,52 oranında artış meydana geldi. Yem fiyatları ise aylık yüzde 3,93, yıllık yüzde 29,05 oranında artış gösterirken, veterinerlik hizmetlerinde dikkat çeken bir artış yaşandı. Bu kalemde, Mart ayında yüzde 4,31, yıllık da yüzde 55,87 oranında bir artış gerçekleşti. Diğer mal ve hizmetlerde ise aylık yüzde 1,18, yıllık yüzde 43,54 oranında artış kaydedildi.
Tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetlerin fiyatları, Mart ayında aylık olarak yüzde 0,15, yıllık bazda ise yüzde 33,53 artış gösterdi. Çandır, “Tarım-GFE alt kalemlerindeki değişimler, 2023 Eylül’den beri bir düşüş eğilimi gösteriyordu. Ocak ve Şubat aylarında kısa süreli bir yükseliş yaşansa da Mart ayında yeniden ortalamanın altında bir artış görüldü” diye ekledi.
Üretici lehine gelişmeler yaşanmakta.
Çandır, Tarımsal Üretici Fiyat Endeksi’ne (Tarım-ÜFE) bakarak, Mart ayında aylık yüzde 6,91, yıllık ise yüzde 31,54 artış yaşandığını hatırlattı. Bu oranların son on yılın Mart ayı ortalamalarının (aylık yüzde 2,20, yıllık yüzde 25,25) üzerinde olduğunu belirtti. Çandır, “Son bir yıllık dönemde üretici aleyhine bir seyir söz konusuydu. Ancak Mart ayında bu konuda olumlu bir gelişme yaşandı” dedi.
Mart ayında tarımsal girdi maliyetlerinin üretici fiyatlarının altında kalmasının üreticiler için avantaj sağladığını belirten Çandır, “Bu durum, tarımsal üretimin sürdürülebilirliği açısından olumlu bir gelişme. Ancak üreticilerin sadece girdi maliyetleri yok, diğer maliyet kalemleri de dikkate alınmalıdır” şeklinde değerlendirdi.
İmalat sanayinde enflasyon daha yüksek seyretmekte.
Mart ayında yurtdışı üretici fiyat endeksi (YD-ÜFE) aylık yüzde 4,06, yıllık yüzde 19,34 artış gösterirken; yurtiçi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) aylık yüzde 1,88, yıllık ise yüzde 23,50 seviyelerinde gerçekleşti. Üretici düzeyindeki gıda kaleminde ise Mart ayında aylık yüzde 2,31, yıllık yüzde 29,79 artış gözlemlendi. Çandır, bu verilerin tarıma dayalı imalat sanayii içindeki enflasyonun, tarım sektöründen daha yüksek seyrettiğini ortaya koyduğunu aktardı.
Tüketici enflasyonu üreticinin üzerinde
Çandır, Mart ayında açıklanan tüketici enflasyonu (TÜFE) verilerine de dikkat çekerek, aylık yüzde 2,46, yıllık ise yüzde 38,10 artış yaşandığını ifade etti. Son 20 yıllık Mart ayı ortalamalarının aylık yüzde 1,17, yıllık ise yüzde 17,41 seviyesinde olduğuna işaret eden Çandır, “Bu rakamlar, manşet enflasyonun hala ne denli yüksek olduğunu göstermektedir” dedi.
Tüketici gıda enflasyonunun Mart ayında aylık yüzde 4,94, yıllık ise yüzde 37,12 olduğu bilgisini paylaşan Çandır, işlenmemiş gıdalarda aylık yüzde 10,17, yıllık yüzde 39,57 artış; yaş meyve ve sebzede ise aylık yüzde 16,03, yıllık yüzde 62,46 oranında artış kaydedildiğini belirtti. Çandır, “Tüketici tarafındaki bu rakamlar, üretici enflasyonunun oldukça üzerinde bir seyir izlediğini ortaya koyuyor” dedi.
– ANTALYA
