Antalya Ticaret Borsası (ATB) ve Antalya Tarım Konseyi (ATAK) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) yayınladığı Nisan ayı Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi’ni (Tarım-GFE) yorumladı. Çandır, “Üretici, Nisan ayında aylık ve yıllık bazda girdi maliyetleri açısından olumsuz bir duruma gelmiştir” şeklinde ifade etti.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Nisan ayına ait Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi (Tarım-GFE) verilerini kamuoyuyla paylaştı. Verilere göre, tarımsal girdi fiyatları aylık ve yıllık bazda artış göstermiştir. Tarım-GFE, Nisan ayında bir önceki aya göre yüzde 2,03, geçen yılın aynı dönemine göre ise yüzde 30,12 oranında yükselmiştir. Aynı dönemde tarımsal üretici fiyat endeksi (Tarım-ÜFE) aylık bazda yüzde 0,45 oranında düşüş gösterdi. Verileri değerlendiren Çandır, “Nisan ayında üreticiler girdi maliyetleri ile ilgili zorlu bir süreç yaşamaktadır” dedi.
Çandır, Tarım-GFE’de kaydedilen yüzde 2,03’lük aylık artışın, endeksin 2015 yılından bu yana Nisan ayları için ortalama olan yüzde 1,67’nin oldukça üstünde olduğunu belirtti. Çandır, “Mart ayında yaşanan yavaşlama, Nisan ayında yeniden güçlü bir artışa dönüşmüştür” şeklinde konuştu.
Aylık artış oranının yüzde 30,12 olarak ifade edildiğini aktaran Çandır, “Bu rakam, son 10 yılın Nisan ayları ortalaması olan yüzde 32,51’in yaklaşık 2,5 puan aşağısında kalmaktadır. Nisan ayı için açıklanan tarımsal girdi maliyetleri, 10 yıllık ortalamalara göre aylıkta ortalamanın üzerinde, yıllıkta ise altında bir artış göstermiştir” dedi.
Tohum fiyatlarının değişmediğine dikkat çeken Çandır, “Tarımda kullanılan mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki aylık yüzde 2,13 ve yıllık yüzde 29,65’lik artış göze çarpmaktadır. 2024 yılı Nisan’a göre aylık artış oranı oldukça yüksek, yıllık oran ise daha düşük seviyelerde oluşmuştur” dedi.
Alt kalemler arasındaki Nisan ayı değişimlerine de değinen Çandır, tohumda yüzde 0,00, enerjide yüzde 1,77, gübrede yüzde 1,61, ilaçta yüzde 1,01, veteriner hizmetlerinde yüzde 0,71, yemde ise yüzde 3,61 oranında fiyat değişimi görüldüğünü belirtti. Diğer kalemlerde ise artış yüzde 0,30 olarak kaydedildi.
Yıllık bazda değişimlerden bahseden Çandır, tohumda yüzde 34,27, enerjide yüzde 17,20, gübrede yüzde 30,91, ilaçta yüzde 18,19, veteriner hizmetlerinde yüzde 56,94, yemde yüzde 31,54 ve diğer kalemlerde yüzde 42,14 oranında artış yaşandığını ifade etti. Ayrıca, tarımsal yatırıma katkıda bulunan mal ve hizmetlerin fiyatlarının ise aylık yüzde 1,45, yıllık ise yüzde 32,98 oranında arttığı belirtildi.
Çandır, alt kalemlerdeki değişimlerin eğilimini değerlendirerek, “Tarım-GFE alt kalemleri geçen yıl Eylül ayından itibaren yavaşlama gösterirken, Ocak-Şubat aylarındaki artıştan sonra Mart ayında bir gerileme yaşanmış ve Nisan ayında yeniden ortalamanın üzerinde artışlar gözlemlenmiştir. Aylık tüketimde yem kalemindeki artış göze çarparken, tohum fiyatındaki sabitlik de dikkat çekmektedir. Yıllık bazda ise genel olarak ortalamaların altında bir artış eğilimi gözlemlenmektedir. Ancak veteriner hizmetleri kalemindeki yıllık artış, ortalamanın üzerinde kalmaktadır” şeklinde değerlendirmelerde bulundu.
TÜİK tarafından açıklanan Nisan ayı tarımsal üretici fiyat endeksi (Tarım-ÜFE) verilerine de değinen Çandır, bu endeksin aylık bazda yüzde 0,45 düştüğünü, 10 yıllık Nisan ayı ortalaması olan yüzde 2,53’ün altında kaldığını ifade etti. Tarım-ÜFE’nin yıllık bazda ise yüzde 27,50 olarak kaydedildiğini ve bunun 10 yıllık ortalama olan yüzde 25,22’nin üzerinde bir rakam olduğunu aktardı.
Üretici fiyatlarındaki seyirle ilgili yorum yapan Çandır, “Son bir yıllık süreçte tarımsal faaliyetlerde bulunanların durumu genel olarak üretici aleyhine gelişmiştir. Ancak Mayıs, Haziran ve Kasım aylarında bu olumsuz eğilim, Mart ayında üretici lehine bir değişim göstermişken, Nisan ayında yeniden üretici için olumsuz bir duruma dönüşmüştür. Yıllık girdi maliyetlerindeki artış, nispi olarak üretici fiyatlarındaki artışın üzerinde seyretmektedir” dedi.
Yurtiçi ve yurtdışındaki üretici enflasyonlarının tarım sektörünü dolaylı bir biçimde etkilediğini vurgulayan Çandır, yurtdışı üretici fiyat endeksinin (YD-ÜFE) Nisan ayında aylık yüzde 4,41, yıllık ise yüzde 22,92 oranında arttığını belirtti. Yurtiçi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) ise yine Nisan ayında aylık yüzde 2,76, yıllık bazda ise yüzde 22,50 olarak açıklanmıştır.
Çandır, Nisan ayında üretici düzeyindeki gıda kaleminin aylık yüzde 3,18, yıllık ise yüzde 27,08 oranında arttığını belirterek, “Bu durum, tarıma dayalı imalat sanayiindeki enflasyonun tarıma göre daha düşük seyrettiğini göstermektedir” şeklinde konuştu.
Nisan ayında üretici enflasyonuna karşılık tüketici enflasyonunun (TÜFE) aylık yüzde 3,00, yıllık ise yüzde 37,86 oranında arttığına dikkat çeken Çandır, “Son 20 yıllık Nisan ayı ortalamalarının aylıkta yüzde 1,62, yıllıkta ise yüzde 17,64 olduğu göz önüne alındığında, manşet enflasyonun hala yüksek bir seviyede olduğu anlaşılmaktadır” dedi.
Tüketici tarafındaki gıda enflasyonunun Nisan ayında aylık yüzde 2,01, yıllık ise yüzde 36,09 olarak kaydedildiğini belirten Çandır, işlenmemiş gıda enflasyonunun aynı dönemde aylık yüzde 1,98, yıllık ise yüzde 37,06, yaş meyve sebze enflasyonunun ise aylık yüzde -1,49, yıllık yüzde 59,00 olarak duyurulduğunu ifade etti. Bu verilerin, tüketicilerin maruz kaldığı yıllık enflasyonun, üretici enflasyonunun üzerinde seyrettiğini gösterdiğini vurguladı.
– ANTALYA
