Hazine ve Maliye Bakanlığı, akaryakıt piyasasındaki kayıp ve kaçakların önüne geçmek amacıyla yaptığı mevzuat düzenlemeleri ve saha denetimleri ile sektörü sürekli olarak denetim altına alıyor. Bakanlığın açıkladığı vergi borçluları listesinde yer alan birçok akaryakıt firmasının bulunması, bu sektördeki kayıt dışılıkla etkin bir şekilde mücadelenin önemini gün yüzüne çıkarıyor.
Gelir İdaresi Başkanlığı, ilgili kurumlarla işbirliği halinde akaryakıt piyasasındaki kayıt dışılığı önlemek için bir dizi önlem aldı. Akaryakıt istasyonlarındaki pompalara ödeme kaydedici cihazların bağlanmasına yönelik ilk düzenleme, 2003 yılında gerçekleştirildi. Ancak, zaman içerisinde bu önlemle ilgili olarak bazı suiistimallerin yaşanması üzerine yeni tedbirlerin de devreye alındığı biliniyor.
Başkanlık ilk aşamada, akaryakıt istasyonlarındaki ödeme kaydedici cihazların güvenliğini artırmak için yeni nesil cihazlarla değişim yaptı. Bu cihazlar, dış müdahalelere kapalı ve anlık bilgi paylaşımı yapabilme özelliklerine sahip. Böylece, akaryakıt istasyonlarında yapılan satışlara ilişkin bilgiler, anlık olarak Gelir İdaresi Başkanlığı’na iletilmeye başlandı. Ayrıca, yasa düzenlemeleri çerçevesinde faturaların malın teslim edildiği veya hizmetin yapıldığı anda düzenlenmesi sağlandı.
TEMİNAT UYGULAMASI GETİRİLDİ
Akaryakıt piyasasında lisans alacak olan yeni dağıtıcılar ile halihazırda faaliyet gösterenlerden teminat alınması zorunlu hale getirildi. Teminat verilmediği takdirde, bu firmaların faaliyetlerinin durdurulması yönünde yeni düzenlemelere gidildi. Bu tür uygulamalar, sektörün mali açıdan daha sağlam bir yapıya kavuşturulmasına katkı sağladı. 2018 yılında 120 civarı olan dağıtıcı lisansı sahibi sayısı, bu düzenlemeler sonucunda sadece 35’e düştü.
Dışarıdan müdahale ile satışların kaydının altına alınmasının engellenmesi, verilerin değiştirilmesi, silinmesi gibi eylemler vergi kaçakçılığı suçu kapsamına alındı. Ayrıca, bu tür müdahale eden suçlar 3 yıldan 8 yıla kadar hapis cezasını gerektiriyor. Bu nedenle, akaryakıt satışlarıyla ilgili lisansların iptal edilmesi veya geçici durdurulması gibi ciddi yaptırımlara da yer verildi.
SAHA DENETİMLERİ YAPILDI
İlk lisans başvurusu, tadili ya da süre uzatımı taleplerinin yerine getirilmesi için Sosyal Güvenlik Kurumu’nda vadesi geçmiş prim ve idari para cezası borcunun bulunmaması gerekmektedir. Böylelikle, borcu olanların başvurularının işleme alınması önlenmiş oluyor. Ayrıca dağıtıcıların, aldıkları akaryakıta bir başka dağıtıcıya satmalarına da engel olacak düzenlemeler yapıldı.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), akaryakıt piyasasına yönelik önemli önlemler alarak bayi denetim sisteminin kurulmasını sağladı ve saha denetimlerini artırdı. 2023 yılının ilk 10 ayı içerisinde akaryakıt ve LPG istasyonlarında 4 bin 475 mükellef denetlenmiş olup, 53 bin 396 pompada bulunan 293 bin 966 tabanca incelendi.
ULUSAL TAŞIT TANIMA SİSTEMİ’NE GEÇİLECEK
Gelir İdaresi Başkanlığı, akaryakıt alımları esnasında araçların plaka bilgilerinin yeni nesil pompa ödeme kaydedici cihazlara otomatik bir şekilde iletilecek olan Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) düzenlemesi yaptı. Bu sistem sayesinde yakıt alacak araçların plakaları, manuel olarak girilmeden sistem bileşenleriyle ödeme kaydedici cihazlara otomatik bir şekilde aktarılacak, böylece başka araçların plakasına fiş düzenlenmesinin önüne geçilecektir.
Bu sistem, vergi mükelleflerinin işte kull
