Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, maden, petrol ve doğal gaz gibi kaynaklara erişim konusunda teknik ve finansal zorlukların yaşandığını ifade ederek, “Tedarik güvenliği artık ülkelerin egemenlik algısının, dış ve ulusal güvenlik politikalarının bir parçası haline geldi.” şeklinde konuştu.
Turkuaz Medya Grubu tarafından Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın desteğiyle düzenlenen İstanbul Doğal Kaynaklar Zirvesi’nde “Arz Güvenliğinde Değişen Dinamikler: Zorluklar ve Fırsatlar” temalı Bakanlar Oturumu, Bayraktar’ın moderatörlüğünde gerçekleştirildi.
Bayraktar, Kovid-19 pandemisi sonrası yaşanan küresel tedarik zinciri kırılmaları ve Rusya-Ukrayna Savaşı’nın etkilerini hatırlatarak, “Yaptırımlar, ambargolar, mevcut ticaret savaşları ve fiyat dalgalanmaları artık sıradan hale geldi. Kıta Avrupası’nda meydana gelen elektrik kesintileri, doğal gaz arzında yaşanan aksaklıklar ve boru hatlarına yönelik tehditler, neredeyse tüm ülkelerin sorunu haline geldi.” değerlendirmesinde bulundu.
Maden, petrol ve doğal gaz kaynaklarına erişim konusunda sadece teknik değil, aynı zamanda finansal zorluklarla da karşı karşıya kalındığını belirten Bayraktar, “Tedarik güvenliği, günümüzde ülkelerin dış ve ulusal güvenlik politikalarının önemli bir parçası haline geldi.” dedi.
Bayraktar, arz güvenliğine ilişkin ana unsurları vurgulayarak konuşmasını sürdürdü:
“Arz güvenliğinde en önemli unsurlardan biri çeşitlendirmedir. Yani tek bir kaynağa ya da tek bir güzergaha bağımlı olmamak, bu bağımlılığı azaltmak büyük önem taşıyor. Bölgesel entegrasyonları güçlendirmek, bağlantısallık arz güvenliği için kritik bir bileşendir. Ayrıca esneklik de büyük önem arz ediyor; sistemlerimiz ne kadar esnek ve dirençli olursa, beklenmedik durumlara karşı o kadar hazırlıklı oluruz.”
Irak petrolüyle ilgili gündem
Irak Başbakan Yardımcısı ve Petrol Bakanı Hayyan Abdulgani, ülkede çok sayıda uluslararası enerji şirketinin faaliyet gösterdiğini ve bu şirketlerle uzun vadeli sözleşmelerin bulunduğunu belirtti.
Ceyhan Limanı üzerinden petrol ihracatının yeniden başlaması için 3-4 toplantı yapıldığını ve bunlardan ikisine katıldığını belirten Abdulgani, “Henüz bir çözüme ulaşamadık.” ifadesini kullandı.
Abdulgani, Irak’ın çeşitli taraflardan ham petrol ihracatı yaptığını aktararak, “Türkiye boru hattı bunlardan birisi. Petrol ihracatı genelde güneydeki üretim sahalarından sağlanmakta. Ancak mevcut kapasite oldukça kısıtlı. Bunu artırmak için çalışıyoruz ve son dönemde Türk şirketleriyle bazı sözleşmeler yaptık.” diye açıkladı.
Kapasite artırımı ve yeni bir deniz boru hattının inşasıyla ilgili çalışmaların devam ettiğini belirten Abdulgani, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Petrol ihracatı için hükümetimiz yeni bir boru hattı inşasına karar verdi. Basra’dan Hadise şehrine petrol bu boru hattıyla ulaştırılacak. Böylece Türkiye veya Suriye’ye petrol ihracatı buradan gerçekleştirilecek. İhracat için gerekli adımları atıyoruz ve bu projeyi Kalkınma Yolu ile bir araya getiriyoruz. Türkiye’ye kadar ulaşan bir boru hattı inşa ediliyor. Ana planlar hazır ve bu hatlarda 10 milyon varilden fazla petrol depolanacak.”
Türkiye’ye gaz tedariki artıyor
Azerbaycan Enerji Bakanı Perviz Şahbazov, Azerbaycan’ın önemli bir petrol ve gaz üreticisi olduğunu ve bu statüsünü sürdüreceğini kaydetti.
Azerbaycan’ın Türkiye ile enerji alanında uzun süreli ve başarılı bir işbirliği içinde olduğunu vurgulayan Şahbazov, “Türkiye’ye gaz tedarikimizi arttırıyoruz. Bu tedarik, Türkiye pazarına yönelik olarak 10 milyar metreküp seviyesine çıkacak.” şeklinde konuştu.
Türkiye’nin enerji alanında hem merkez hem de transit ülke rolü üstlendiğini belirten Şahbazov, Azerbaycan’dan Türkiye üzerinden Avrupa’ya gaz tedarikinin 10 ülkeye yapıldığını ifade etti.
Yenilenebilir enerji yatırımları
Libya Petrol ve Gaz Bakanı Halife Abdussadık, Libya’daki gaz ve petrol gelişmelerini aktardı ve ülkede önemli bir üretim sürecinin başlatıldığını belirtti.
Ülkede toplamda 22 ruhsatlandırılmış petrol ve gaz alanı bulunduğunu, bunların 11’inin deniz, geri kalanının ise kara alanında yer aldığını söyleyen Abdussadık, “Bu alanlar kolay işlenebilir projeler. Çoğu, aktif üretim alanlarına yakın konumda.” dedi.
Günlük 1,4 milyon varil petrol üretimi yapıldığını belirten Abdussadık, “Yıl sonunda bu rakamı 1,5 milyon varilin üstüne çıkarmayı planlıyoruz.” ifadesini kullandı. Ayrıca, güneş ve hidroelektrik enerji kaynaklarını geliştirme hedeflerinin yanı sıra yenilenebilir enerjiye yatırım yapanları Libya’ya davet etti.
Bulgaristan’ın enerji transfer çabaları
Bulgaristan Enerji Bakanı Zhecho Stankov, Bulgaristan’ın Avrupa’ya enerji tedarikinde stratejik bir rol oynadığını söyledi. Ülkeleri için daha fazla enerji transfer edilmesi amacıyla çalışmalar yürütüldüğünü kaydetti.
Stankov, sadece Balkanlar’a değil, Avrupa’nın iç bölgelerine enerji tedarik etmek için gereken adımları attıklarını, Türkiye ile enerji işbirliğinin güçlendirilmesi için de önemli ilerleme kaydettiklerini aktardı.
Moldova’nın enerji bağımsızlığı adımları
Moldova Enerji Bakanı Dorin Junghietu, Moldova’nın son yıllarda karşılaştığı enerji krizlerini aşmak için dış destek aldığını belirtti. Gaz tedarikinde önemli adımlar attıklarını vurgulayarak, Dikey Koridor üzerinden LNG ithalatının gerçekleştirdiklerini ifade etti.
Junghietu, enerji karışımının dengelenmesi için yenilenebilir kaynaklara da yatırım yapıldığını, nisan ayında elektriğin yüzde 34’ünün yenilenebilir kaynaklardan elde edildiğini açıkladı.
Romanya Enerji Bakanı Sebastian-Ioan Burduja, Karadeniz’deki Neptün Derin Sahası’nda başlatılan sondaj çalışmaları ile 2027 itibarıyla gaz üretiminin iki katına çıkacağını duyurdu. Bu üretimin, Romanya’nın sanayi ve tarım alanında, özellikle gübre ve ilaç üretiminde kullanılacağını bildirdi.
Suriye’nin enerji altyapısını inşa etme çabaları
Suriye Enerji Bakanı Muhammed el-Beşir, enerji sektörünün savaş sonrası toparlanması için kapsamlı bir yatırım planına ihtiyaç duyduklarını dile getirdi.
El-Beşir, Beşar Esed döneminde Şam’a günde sadece 1 saat elektrik verildiğini belirterek, “Şu an günde 5 saat elektrik verebiliyoruz. Elektrik santrallerini rehabilite ediyoruz ve 5 bin megavatlık bir seviyeye ulaşmayı amaçlıyoruz.” dedi.
Yeni yatırım projelerine hız verdiklerini söyleyen el-Beşir, güneş ve rüzgar enerji çalışmalarının önümüzdeki hafta sonu tamamlanacağını açıkladı.
