Afrika’nın çeşitli ülkelerinde Fransa’nın uzun yıllardır süregelen sömürge düzeni sarsılmaya başladı. Fransız sömürgeciliğine karşı durmaya kararlı olan Afrikalılar, bu durumu açıkça ortaya koyuyor.
Özellikle Çad, Fransa ile olan savunma işbirliği anlaşmasını sona erdirdiğini duyurması, Fransa’nın eski sömürgeleri üzerindeki etkisinin azalmakta olduğuna işaret ediyor. Çad’ın bu adımından hemen sonra, Senegal Cumhurbaşkanı Bassirou Diomaye Faye, uluslararası ilişkilerdeki bu durumun bir yansıması olarak ülkesindeki daimi Fransız askeri üssünü kapatmak istediğini ifade etti. Bu durum, Batı Afrika’da başlayan ve Mali’den Burkina Faso ile Nijer’e yayılan Fransa karşıtlığına yeni bir boyut kazandırıyor.
Mali, Burkina Faso ve Nijer’deki askeri varlığına yönelik tepkilerin ardından, şimdi de günümüzün en istikrarlı ülkelerinden biri olarak bilinen Senegal’de de benzer bir yaklaşım ortaya çıkmıştır. Mart 2023’te seçilen Cumhurbaşkanı Bassirou Diomaye Faye, seçim kampanyası sırasında Fransa ile ilişkilerin gözden geçirilmesi gerektiğini sık sık dile getirmiştir.
Faye’nin liderliğindeki Senegal hükümeti, Fransız üssünün kapatılması konusunda nihayet somut adımlar atma hazırlığında olduğu yönünde sinyaller vermeye başladı. Fransa karşıtlığı, Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin en önemli unsurlarından biriydi ve bu nedenle Faye’den hızlı bir şekilde harekete geçmesi bekleniyordu. 28 Kasım 2023’te Fransız basınına verdiği mülakatlarda, bağımsız bir devletin topraklarında yabancı askerlerin bulunmamasının gerekliliği üzerinde durarak, Fransa’nın Senegal’deki askeri üssünü kapatma niyetini belirtti.
Aynı gün içerisinde Çad da bu durumu pekiştirircesine Fransa ile olan savunma işbirliğini sona erdirdiğini açıkladı.
FRANSA’NIN AFRİKA’DAKİ ASKERİ ÜSLERİ
Fransa’nın şu anda Afrika’da Cibuti, Çad, Gabon, Fildişi Sahili ve Senegal’de geniş bir askeri varlığı bulunuyor. Cibuti’deki üs, 1500 asker ile Fransa’nın en önemli askeri üssü olarak öne çıkarken; Çad’da 1000, Fildişi Sahili’nde 600, Gabon ve Senegal’de ise 350 asker görev yapmakta. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un Afrika Özel Temsilcisi Jean-Marie Bockel’in hazırladığı raporda, bu üslerdeki asker sayısının azaltılması önerisi gündeme geldi. Raporda Çad’daki asker sayısının 300’e, Gabon, Fildişi Sahili ve Senegal’deki asker sayısının da 100’e düşürülebileceği belirtiliyor. Ancak Cibuti’deki üs için bir azaltma önerisi bulunmuyor.
İSTENMEYEN KİŞİ İLAN EDİLEN BÜYÜKELÇİLER, GÖNDERİLEN ASKERLER
2020’de Mali’de meydana gelen askeri darbenin ardından, Fransa’nın bu ülkedeki askeri operasyonları tartışma yarattı. Mali hükümeti, Şubat 2022’de 5000 Fransız askerinin bulunduğu Barkhane Operasyonu’nu sonlandırmasını talep etti ve Fransa ile olan savunma işbirliklerini de iptal etti. Bunun sonucunda, Fransa Mali’deki Gao askeri üssünü kapatmak zorunda kaldı. Benzer şekilde, Burkina Faso’da da Eylül 2022’de iktidarı ele geçiren askeri yönetim, Fransa ile askeri işbirliğine son verdi ve Fransa’nın Vagadugu Büyükelçisi Luc Hallade’i de sınır dışı
