Polonya’da gerçekleştirilen arkeolojik kazılarda kayda değer bulgular elde edilmiştir. 2022 yılında Nicols Copernicus Üniversitesi’nden bir araştırma ekibi, kazı çalışmaları sırasında boynuna yerleştirilmiş bir orak ve ayağına takılmış üçgen bir asma kilit ile gömülmüş 400 yıllık bir kadına ait kalıntılar bulmuştur. Bu kalıntılar, dönemin eski inançlarını yansıtan önemli bir örnek teşkil etmektedir.
Kalıntıların detaylarından biri, İsveçli arkeolog Oscar Nilsson’un katkılarıyla kadının yüzünün yeniden canlandırılmış olmasıdır. Antik inançlar ışığında, kadının mezarına yerleştirilen orak, ölülerin dirilip geri dönmelerini engellemek amacıyla konulmuş bir nesnedir. Bu durum, dönemin kültürel ve inançsal yapısını gözler önüne sermektedir.
Kadının adı “Zosia” olarak belirtilmiş ve yüzü, DNA, 3D baskı ve kil kullanılarak yeniden şekillendirilmiştir. Arkeolog Nilsson, bu süreçte şunları iletmiştir: “Onu diriltmekten kaçınmak için her şeyi yaptılar; biz ise onu hayata döndürmek için elimizden geleni yaptık.” Bu sözler, bilim insanlarının geçmişe dair bilgileri canlandırma çabalarını ve kültürel mirasa duydukları saygıyı göstermektedir. Nilsson’un sosyal medya paylaşımlarında yer alan bir efsaneye göre, Zosia’nın mezarına başlangıçta sadece kilit yerleştirilmişken, köylüler bir dizi açıklanamayan talihsizlik yaşadıktan sonra paniğe kapılarak kadının boynuna bir orak yerleştirmişlerdir.
Bu tür mezar uygulamalarının, 17. yüzyılda Polonya’da ortaya çıkan bir “vampir salgınına” karşı sıkça kullanıldığı ifade edilmektedir. Araştırma ekibinin lideri Profesör Dariusz Polinski, bu tür uygulamalar sırasında cesetlerin yakılması, taşlarla ezilmesi veya baş ve bacaklarının kesilmesi gibi yöntemlerin de kullanıldığını vurgulamıştır. Geçtiğimiz aylarda Polonya’da başı kesilmiş bir “vampir çocuk” kalıntısının bulunması, bu tür uygulamaların farklı varyasyonlarını gündeme getirmiştir.
Zosia’nın mezarında ayrıca, altın veya gümüş iplikle dokunmuş bir ipek başlığın bulunması da dikkat çekmektedir. Bu başlık, kadının yüksek sosyal statüde olduğuna işaret etmekte ve toplum içindeki özel konumunu yansıttığı düşünülmektedir. Arkeolog Nilsson, Zosia’nın yüzünü yeniden canlandırırken yaş, kilo ve kemik yapısı gibi detaylardan faydalanarak yüz hatlarını şekillendirmiştir. Nilsson, “Yüzleri yeniden yapılandırmaya alışkınım,” derken, “Ancak bu sefer ona bir nebze de olsa insan onuru kazandırmayı amaçladım” ifadesiyle, bu çalışmanın tarihsel ve insani boyutuna vurgu yapmıştır.
Bulunan kalıntılar ve yapılan yeniden canlandırmalar, Polonya’nın zengin tarihine ve arkeoloji bilimine katkıda bulunurken, geçmişteki inançların ve uygulamaların anlaşılmasına da önemli bir ışık tutmaktadır. Aynı zamanda, bu tür çalışmalar, kültürel mirasa olan duyarlılığı artırmakta ve tarihsel figürlerin insanlık halleriyle özdeşleştirilmesine olanak tanımaktadır. Zosia’nın hikayesi, sadece bir mezar buluntusu olmanın ötesine geçerek, insanlık tarihinin karmaşık ve bir o kadar da ilgi çekici yönlerini gözler önüne sermektedir.
