Zeytin hasadı sezonu, bu yıl yerli üreticiler için beklenenden çok daha olumsuz bir tabloyla başladı. Üreticiler, zeytin sepetlerinin dolmamasının nedenini, desteklenmeyen yerli üretimle ilişkilendiriyor. Zeytin üreticisi Hasan Cengiz Yazar, “Savaş halindeki Suriye bile üretimini artırmışken, yerli üretimdeki düşüşü kuraklıkla açıklamak mümkün mü?” diyerek durumu eleştiriyor.
Kuraklık ve Düşük Rekolte
Zeytin hasadının ardından, sezonun ilk ürünleri zeytinyağı fabrikalarında işlenmeye başlanırken, rekolte beklentisi oldukça düşük. Beş yıldır etkisini hissettiren ve giderek sertleşen kuraklık, bu sezon afet boyutuna ulaşarak tüm tarımsal bölgeyi etkisi altına aldı. Küresel iklim krizinin bir sonucu olarak yaşanan bu kuraklık, kamusal politikalarla desteklenmeyen üretimi bitme noktasına getirdi. Yerli üretimin desteklenmemesi, üreticilere geçim kaygısı, tüketicilere ise fahiş fiyatlar olarak geri dönüyor.
Kıyıların Yağmalanması
Balıkesir’in Ayvalık ilçesinde uzun yıllardır zeytin üreticiliği yapan Hasan Cengiz Yazar, bu yıl gerçekleşecek rekoltenin oldukça düşük olacağına dair tahminlerini paylaştı. Geçen yılda da düşük olan rekoltenin bu yıl daha da gerileyeceğini belirten Yazar, BirGün’e yaptığı değerlendirmede, “Kuraklık tüm Kuzey Ege’yi etkisi altına aldı, yağmurlar ise çok geç geldi. Haliyle ürün de oldukça az, maliyetler ise sabit. Bu sebepten pek çok üretici toplamamayı düşünüyor. Çünkü ürün az olduğunda toplama yapacağınız harcamaya değmiyor. Toplama maliyeti, zeytinyağının maliyeti kadar zaten” dedi. Çoğu üretici, şu an masraflarını karşılayacak kadar ürün bile elde edemediği için zeytinliklerini elden çıkarmaya çalışıyor.
İşgal Yasası ve Üretim Alanlarının Daralması
Yazar, “En son bu ‘İşgal Yasası’nın da etkisi var. Tüm Ege’de kıyı yağması var; taş ocakları, HES’ler, JES’ler… Ardı arkası gelmiyor. Üretim yapacağınız alan her geçen gün daralıyor. Tüm bu tablo içerisinde de üreticiler, üretimden uzaklaşmak zorunda kalıyor” şeklinde konuştu. Bu durum, zeytin üreticilerinin geleceğini tehdit ediyor ve tarımsal üretimin sürdürülebilirliği konusunda ciddi endişelere yol açıyor.
Tarım Politikalarının Yeniden Gözden Geçirilmesi
Üreticilerin iklim krizi karşısında yalnız bırakıldığını vurgulayan Yazar, “İklim krizi küresel boyutta, üstelik Avrupa bizden daha kötü durumda. İspanya, uzun süredir çok ağır kuraklık yaşıyor ama hâlâ zeytin üretiminde dünya lideri. İtalya, Yunanistan gibi ülkeler de benzer şekilde yüksek üretim rakamlarına sahip. Savaş halindeki Suriye’de bile zeytin üretimi artarken, bizde azalıyor. Bunu yalnızca kuraklıkla açıklamak mümkün mü?” diye sordu.
Devletin Rolü ve Üretici Destekleri
Yazar, devletin uluslararası tekeller karşısında üreticiyi korumadığını ve üreticilere, “Siz malınızı elinizden çıkarın, biz alımı tekellerden yaparız” şeklinde bir yaklaşım sergilendiğini belirtti. Üreticilerin yeniden üretime kazandırılması için devletin ülke genelinde üretim planları yapması ve destek vermesi gerektiğini savundu. Örneğin, Avrupa’da 1 litre zeytinyağına 1 avro gibi ciddi bir destek yürürlüğe girmişken, Türkiye’de bu tür desteklerin eksikliği, maliyet artışlarını da beraberinde getiriyor.
Yazar, “150 liraya ancak üretiyorum, geçinmek için 200-250 liraya satsam halk nasıl erişecek ki? Mümkün mü bu ekonomik koşullarda?” diyerek durumu eleştirdi. İspanya ve İtalya’da kişi başı zeytinyağı tüketim oranının 32 litre olduğunu, Türkiye’de ise bunun yalnızca 1 litre olduğunu vurguladı. Bu durumun, zincirleme politikaların sonucu olarak üreticiyi ayrı, tüketiciyi ayrı sınıflandırdığını ve kazananın sadece tekeller olduğunu belirtti.
Gelecek Beklentileri
Zeytin hasadındaki bu olumsuz tablo, yerli üreticilerin geleceği için ciddi bir tehdit oluşturuyor. Kuraklık, desteklenmeyen üretim ve kıyı yağmaları gibi sorunlarla boğuşan zeytin üreticileri, devletin acil müdahale etmesi gerektiğini vurguluyor. Aksi takdirde, Türkiye’nin zeytin üretimi ve zeytinyağı kalitesi, uluslararası arenada daha da gerileyecek.
Haber : Cemil UÇAR
