“15-16 Haziran 1970;iktidar, işçiler geçmesin diye Galata Köprüsü’nü kaldırınca işçiler kayıklarla karşıya geçiyorlar.
15-16 Haziran 1970 Büyük İşçi Direnişi Nasıl Başladı?
Türkiye İşçi sınıfı hareketinin en büyük siyasi nitelikli eylemi olan 15-16 Haziran olaylarına önderlik eden Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu ” DİSK ” 13 Şubat 1967′ de Türk- İş sendikasından ayrılan Maden – İş, Basın-İş, Lastik-İş ve Gıda-İş tarafından kurulmuş, kısa sürede büyük bir güce erişerek egemen sınıfları ve onların dümen suyunda giden Türk-İş’i korkutmaya başlamıştı. Buna çözüm arayan egemen sınıflar, 14 Ekim 1969 günü yapılan milletvekili seçimlerini başında Süleyman Demirel’ in bulunduğu Adalet Partisi’nin kazanması üzerine DİSK’in gücünü kırmak ve etkisiz hale getirmek amacıyla “Toplu Sözleşme, Grev ve Lokavt” haklarını düzenleyen 274 ve 275 nolu yasaların değiştirilmesi için harekete geçtiler.
11 Mayıs 1970 günü Erzurum’da toplanan Türk İş Genel Kurulunda konuşan AP milletvekili ve Çalışma Bakanı Seyfi Öztürk şunları söyler: “Yeni değişiklik tasarısı ile DİSK’in canına ot tıkanacaktır. DİSK varken genel grev hakkını tanımamız mümkün değildir.
“Bu konuşma o günün basını tarafından şöyle yorumlanacaktı:
“İdeolojilerin aleti olan ve siyasi mücadele vermeye çalışan sendikalar susturulacak. Türk-İş dışında başka konfederasyon kalmayacak.” Egemen sınıflar, kendilerinin dümen suyunda giden Türk-İş ve iktidar partisi olan AP ile görüşerek DİSK’i yok etmek için aralarında anlaşmışlardı. Sıra bu kararı parlamentodan çıkarmaya gelmişti. Buna engel olmaya çalışan DİSK yöneticileri 3 Haziran 1970 günü genel başkan Kemal Türker’in başkanlığında toplanarak Ankara’ya bir “Uyarı Heyeti” gönderilmesi ve bu tasarıları protesto etmek, kamuoyu oluşturmak için de “Eylem Komiteleri” kurulması kararı alır.
DİSK genel başkanı Kemal Türkler’ in başkanlığındaki Uyarı Heyeti, 10 Haziran 1970 Çarşamba günü tasarının çıkmasına engel olmak amacıyla görüşmeler yapmak için Ankara’ya gider. Ankara’da iki gün kalan Uyarı Heyeti ile sadece Milli Birlik Grubu senatörleri ile CHP genel sekreteri olan Bülent Ecevit görüşür. Başbakan Süleyman Demirel, Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri ise görüşme isteklerini kabul etmez. Uyarı Heyeti Ankara’da iken toplanan meclis ise tasarının bütün maddelerini kabul eder. İstanbul’a dönen DİSK uyarı heyeti, 12 Haziran Cuma günü Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay tarafından görüşme yapmak için Ankara’ya davet edilir.
13 Haziran 1970 günü Kemal Sülker, Rıza Kuas, Kemal Nebioğlu’ndan oluşan üç kişilik DİSK heyeti Ankara’da Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay ile bir görüşme yapsa da bir sonuç alamaz.
Rıza Kuas, Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay’dan yasayı veto etmesini ister. Bunun üzerine kızgınlığını belli etmemeye çalışan Cevdet Sunay, “neyi veto edeceğimi neyi veto etmeyeceğimi senden soracak değilim” der. Şimdi uygulanacak olan “İşçi sınıfının üretimden gelen gücünü kullanarak kabul edilen anti-demokratik yasayı gösterilerle protesto ederek kamuoyu oluşturmak kalır.
Kemal Nebioğlu başkanlığındaki Eylem Komitesi, İstanbul Valiliğine miting yapmak için başvurur. Ancak valilik gösteri ve yürüyüşe izin vermez. Bunun sonucu olarak 15-16 Haziran Büyük İşçi Direnişine giden yolun önü egemen sınıfların yasak kararıyla açılmış olur.
Nuri Kaymaz
