Giriş
Batı edebiyatının temel kaynakları Eski Yunan ve Latin edebiyatlarıdır. Bu iki miras, çağlar boyunca sanat ve edebiyatın gelişiminde belirleyici bir rol oynamıştır. M.Ö. 9. yüzyıldan M.Ö. 2. yüzyıla kadar süren Eski Yunan edebiyatı, Homerus’un İlyada ve Odysseia destanları ile şekillenmiştir. Bu iki destan, yazının ve edebiyatın temellerini atmıştır.
Eski Yunan Edebiyatı
Eski Yunan edebiyatı farklı türleri barındırmakta olup, didaktik türde Hesiodos, lirik türde Sappho ve Pindaros, fabl türünde ise Aisopos gibi şairler yetişmiştir. M.Ö. 5. yüzyılda Yunan edebiyatı “altın çağını” yaşamış; bu dönem, edebiyat tarihinin zirve noktalarından biri olmuştur.
Önemli Sanatçıları
Bu devrin önemli sanatçıları arasında şu isimler yer alır:
- Tragedya alanında: Aiskhylos (Agamemnon), Sophokles (Kral Oidipus, Elektra), Euripides (Andromak, Elektra).
- Komedya alanında: Aristophanes, Menandros.
- Hitabet alanında: Demosthenes.
- Felsefe alanında: Sokrates, Eflatun, Aristoteles.
- Tarih alanında: Herodotos.
Eski Yunan edebiyatı, M.Ö. 2. yüzyıldan sonra yerini Latin edebiyatına bırakmıştır. Latin edebiyatı, Eski Yunan kültürü ve sanatının etkisinde gelişmiştir.
Latin Edebiyatı
Latin edebiyatı, Yunan edebiyatının mirasını devralarak yeni bir edebi dönemi başlatmıştır. Bu edebiyatın önemli sanatçıları şunlardır:
- Tragedya‘da: Ennius.
- Komedya‘da: Plautus, Terentius.
- Şiir alanında: Horatius (Lirik şair), Ovidius (Lirik şair), Vergilius (Destan şairi).
- Hitabet alanında: Çiçero (Nutuklar).
- Felsefe alanında: Seneca.
- Tarih alanında: Tacites.
Orta Çağ Dönemi
V. yüzyılda Batı Roma İmparatorluğu’nun yıkılmasından sonra, Avrupa’da 11. yüzyıla kadar süren, sanat ve kültürde “öbür dünya” düşüncesinin egemen olduğu bir dönem başlamıştır. XI. yüzyıldan sonra ise Orta Çağ, kilise ve dinin yaşam üzerindeki baskısını artırmış, kişilerin özgürlüklerini kısıtlamıştır.
Dönemin Edebiyatı
Orta Çağ’da görülen doğa ve din temalı yiğitlik öyküleri, halk ozanlarının aşk ve yiğitlik temalı eserleri, bu dönemin başlıca edebiyat ürünleri arasında yer alır. Orta Çağ’ın en etkili ozanlarından biri olan Dante, “İlahi Komedya” adlı eseriyle tanınmakta ve Rönesans’ın tohumlarını atmaktadır.
Rönesans Dönemi
Batı edebiyatında yenileşmenin başlangıcı, Rönesans ile olmuştur. 14. yüzyılın sonlarından itibaren 15. ve 16. yüzyıllarda, sanat ve bilimde “Yeniden Doğuş” dönemine geçilmiştir. Rönesans, halk ve devlet ilişkilerini yeniden düzenleyerek bireylerin özgür düşünme isteğini desteklemiştir. Bu dönemde yazarlar, ulusal diller ile eserler vermeye başlamışlardır.
Rönesans’ın Önemli Sanatçıları
Rönesans dönemi ünlü sanatçıları arasında:
- Şiirde: Ronsard.
- Romanda: Rabelais, Cervantes (Don Kişot).
- Deneme alanında: Montaigne, Bacon.
- Tiyatro alanında: Shakespeare (Hamlet, Macbeth, Othello, Kral Lear, Romeo ve Juliet, Venedik Taciri, Hırçın Kız, Yanlışlıklar Komedyası vb.).
