Aziz Nesin’in dün doğum günüydü. Kayınvalidem Memnune Özer’in vefatı dolayısıyla yazamamıştım. Bana göre, ülkemizin yetiştirdiği en nadide ve ufuklu, öngörü sahibi yazarlarımızdan biridir. Yoksulluğa ve sömürüye karşı amansız mücadele etmiş; tutumluluğu, Türkçe’ye sadık kalarak yazması ve çalışkanlığıyla hafızalarımıza, yüreklerimize kazınarak yazılmıştır.
Yarınlarda ülkemizi tanımak istiyorsanız, gençler mutlaka o yaşanılan dönemi Aziz Nesin’den okuyun! Örneğin, Menderes döneminden başlayın; Özal ve Recep Tayyip Erdoğan dönemini Aziz Nesin’den okuyun ve izleyin. Bu konuda en müthiş belge, Aziz Nesin’in Ceviz Kabuğu programında Erdoğan ile atışmasıdır. Bu atışma, yıllar sonra bugünlerde hissedeceklerimizi dillendirmiştir.
Aziz Nesin, gerçek adıyla Aziz Nesin (20 Aralık 1915 – 6 Temmuz 1995), Türk yazar, şair ve oyun yazarıdır. İstanbul’da doğmuştur. 1920’de ailesiyle birlikte bu şehre göç eden Nesin, ilk ve orta eğitimini burada tamamladı. 1930’larda gazetelerde yazmaya başlayarak edebi kariyerine adım attı. Şair olarak da yazdığı eserlerde toplumsal sorunlara dikkat çekti ve özellikle mizahi üslubuyla tanındı.
Nesin, Cumhuriyet döneminde Türkiye’nin sosyal ve siyasi durumunu eleştiren eserler kaleme aldı. Toplumun bilinçaltını yansıtan eserler yazmış, özellikle gündelik hayatın sıradan insanını hiciv dolu bir dille işlemiştir. Eğitime ve sosyal yardımlara büyük önem veren yazar, 1970’te Nesin Vakfı’nı kurarak eğitim alanında katkılarda bulunmuştur.
İlk Yazdığı Kitap
Aziz Nesin’in ilk kitabı “Körlük” 1945’te yayımlanmıştır. Bu eser, kısa hikayelerden oluşmaktadır ve toplumsal gerçekleri mizahi bir dille ele alır. Yazdığı eserlerdeki gündelik yaşam, insan ilişkileri ve toplumsal sorunlar üzerinde durması, onu Türk edebiyatında önemli bir yere sahip kılmıştır. Kendisi ayrıca birçok roman, oyun ve makale yazmış, edebiyat dünyasında derin bir etki bırakmıştır.
Marko Paşa, Türk edebiyatının önemli isimlerinden Aziz Nesin tarafından 1946 yılında kurulmuş bir dergidir. Dergi, özellikle mizah ve toplumsal eleştiriyi ön plana çıkaran içerikleriyle tanınır.
Marko Paşa Dergisi Hakkında:
- Kuruluş Amacı: Marko Paşa, toplumun sorunlarını mizahi bir dille ele almak, halkı düşündürmek ve bilinçlendirmek amacıyla kurulmuştur. Aziz Nesin, bu dergide toplumda gördüğü çarpıklıkları alaycı bir dille eleştirerek, okurları düşündürmeyi hedeflemiştir.
- İçerik ve Temalar: Dergide yer alan yazılar, karikatürler ve hikayeler, genellikle sosyal adaletsizlik, siyasi yolsuzluk, gelenek ve göreneklerin eleştirisi gibi konuları işlemektedir. Mizah, derginin en belirgin özelliğiydi ve bu sayede ağır meseleleri daha rahat bir üslupla tartışma imkanı sağlamıştır.
- Önemli İsimler: Aziz Nesin’in yanı sıra, dergide birçok yazar ve çizer de yer almıştır. Bunlar arasında yazarların yanı sıra karikatüristlerin de bulunması, derginin zengin içerik sunmasını sağlamıştır.
- Etkisi ve Mirası: Marko Paşa, Türk mizah edebiyatında önemli bir yere sahiptir. Eleştirisel bakış açısıyla pek çok okuyucuya ulaşmış ve dönemin sosyal ve politik atmosferine ışık tutmuştur. Dergi, Türk mizahının gelişimine önemli katkılarda bulunmuş ve sonraki dönemde mizahi edebiyat çalışmalarını etkilemiştir.
Aziz Nesin ve Mizahi Edebiyat
Aziz Nesin, Türk edebiyatında özellikle mizahi eserleriyle tanınan bir yazar olarak çok sayıda roman, hikâye ve anı kaleme almıştır. Nesin, hem dergicilik faaliyetleriyle hem de eserleriyle, özgür düşünceyi savunan bir duruş sergilemiş, toplumsal eleştirilerini mizah yoluyla yapmıştır.
Bakın Aziz Nesin neler demiş bu konuda işin aslını Aziz Nesin’den okuyalım:
MARKOPASA
Yıl 1946, Markopaşa adıyla haftalık bir gülmece gazetesi çıkarmayı düşünüyor, hiç param olmadığı için bu işe sermaye arıyordum. İşte bu günlerde Ankara’dan gelen Sabahattin Ali, “Sermayeyi ben vereyim, gazeteyi birlikte çıkaralım,” dedi. Anlaştık.
Markopaşa, gülmece yoluyla bir kavga, basbayağı bir kavga gazetesiydi. Markopaşa’nın gerçek değerini anlayabilmek için, o koşulları ayrıntılarıyla bilmek gerekir. Kavgaya girmişsin, elinde hiçbir silah yok. Birden taşı kapıp düşmana fırlatıyorsun. O kavga önemli, ama taş önemli değil…
Yıllarca süren tek parti iktidarının antidemokratik baskılarından halk öyle bunalmıştı ki, yüreklenip de kendi söyleyemediklerini Markopaşa’da buluyor, Markopaşa’yı dilmacı sayıyordu. İşte büyüden, okurlar olağanüstü ilgi göstermişlerdi; kendilerini Markopaşa aracılığıyla bu siyasal kavgaya katılmış duyumsuyorlardı. 1946 yılında en büyük satışlı gazete olan Cumhuriyet’in satışı ortalama 30 bindi. Yalnız bir tek gün, 1946 seçim günü Cumhuriyet 40 bin, Vatan gazetesiyse 50 bin satılmıştı. İşte bu dönemde Markopaşa’nın sürekli satışı 60 bindi.
Markopaşa’nın siyasal gülmecesinin etkisi öylesine büyük olmuştu ki, daha ikinci sayısı yayımlandı yayımlanmaz, 4 Aralık 1946’da Büyük Millet Meclisi’nde söz konusu edilmişti. İktidar partisi olan CHP, sıkıyönetimi uzatabilmek için Markopaşa’yı bahane diye ileri sürüyordu. Valiler ve emniyet müdürleri birçok vilayete gazeteyi sokmuyorlardı. Gericiler, durmadan gazete aleyhinde tertipler ve gösteriler yapıyorlardı. Gazete aleyhinde birçok dava açılmıştı…
Markopaşa, o denli ağır baskılara uğramış, sık sık kapatılmıştır ki, tam altı kez adını değiştirerek, başka adlarla yayımını ve yayım yoluyla politik savaşımını sürdürebilmiştir: Malum Paşa, Ali Baba, Yedisekiz Hasan Paşa, Bizim Paşa, Medet.
Marko Paşa, Aziz Nesin’in eserlerinden biridir ve Türk edebiyatında önemli bir yer tutar. Bu eser, Aziz Nesin’in mizahi üslubuyla yazdığı bir hikaye kitabıdır ve çeşitli yazarlarla birlikte kaleme alınmış hikayeler barındırır.
Aziz Nesin’in yanı sıra Marko Paşa’yı yazan yazarlar arasında İsmet Kemal Yalman, Hüseyin Rahmi Gurbet, ve Cevat Şakir Kabaağaçlı (Halit Ziya) gibi isimler de yer alır. Bu yazarlar, dönemin sosyal ve mizahi meselelerine dair yorumlar yaparak eserin farklı yönlerini zenginleştirmiştir.
Marko Paşa’ya katkıda bulunan başka önemli yazarlar şunlardır:
- Kemal Tahir: Türk romanının önemli isimlerinden biri olan Kemal Tahir, Marko Paşa ile işbirliği yaparak dergiye katkıda bulundu. Sosyalist bakış açısıyla yazıları, dönemin toplumsal sorunlarını ele alıyordu.
- Orhan Kemal: Eserlerinde genellikle işçi sınıfının yaşamını ve toplumsal sorunları ele alan Orhan Kemal de Marko Paşa’ya yazılar göndermiştir.
- Atilla İlhan: Şair ve romancı olan Atilla İlhan, Marko Paşa’daki dönemine özgü mizahi ve eleştirel yazılarıyla dikkat çekmişti.
- Engin Geçtan: Mizah ve deneme yazılarıyla tanınan Engin Geçtan, derginin çeşitliliğine katkıda bulunan bir diğer isimdir.
- Turgut Uyar: Şair olarak daha çok bilinse de, dönemin çeşitli dergilerinde yazılar kaleme almış olan Turgut Uyar da Marko Paşa’da eser vermiştir.
- Aziz Sıtkı: Mizah yazıları ve fıkraları ile tanınan Aziz Sıtkı, Marko Paşa’nın çağdaş yazarları arasında yer almıştır.
Aziz Nesin’den MÜTHİŞ BİR ANI
İLK ÖYKÜLER
Yıl, 1942… Üsteğmenim. “Aziz Nesin” takma adıyla dergilere öyküler gönderiyorum. Bunlardan biri, Ismayıl Hakkı Baltacıoğlu’nun Yeni Adam’ı, biri Sedat Simavi’nin Yedi Gün’ü, biri Remzi Oğuz Arık’ın Ankara’da yayımlanan Millet’i… Bir Memurun Masası adlı öykümü Akbaba’ya postaladım. Şimdi adlarını ansıyamadığım iki öykü daha göndermiştim, onlar da yayımlanmıştı. O sıra ne sağcıyım, ne solcu… Dünyadan haberim yok.
O zamanlar gazetelerde yazan askerlere üstleri iyi gözle bakmadıklarından, yazılarımı kendi adımla değil, babamın adıyla, Aziz Nesin diye yazdım. Bu ilk takma adım gerçek adımı örttü; Nusret Nesin unutuldu.
Hiç kuşkusuz, Aziz Nesin’i onlarca yazıyla anlatmak olanaksızdır; ancak ben tarihe bir not düşmek istedim. Umarım bu ve başka konularda yazma fırsatım olur ve yeni yazılarla tekrar görüşürüz. Saygıyla selamlar, dostlar!
