Zeytin hasadında sepetler dolmadı, sebep ise desteklenmeyen yerli üretim. Üretici Yazar, “Savaş halindeki Suriye bile üretimini artırmışken yerli üretimdeki düşüşü kuraklıkla açıklamak mümkün mü?” diye sordu.
Zeytin hasadının ardından sezonun ilk ürünleri zeytinyağı fabrikalarında işlenmeye başladı. Rekolte beklentisi ise oldukça düşük. Beş yıldır etkisini hissettiren ve giderek sertleşen kuraklığın bu sezon afet boyutuna ulaşarak tüm tarımsal bölgeyi etkisine alması, zeytin üretimine de darbe vurdu. Küresel iklim krizinin sonucu olarak gerçekleşen kuraklık karşısında kamusal politikalarla desteklenmeyen üretim, bitme noktasına geldi. Yerli üretimin desteklenmemesi ise üreticiye geçim kaygısı, tüketiciye fahiş fiyatlar olarak döndü.
KIYILAR YAĞMALANIYOR
Balıkesir Ayvalık’ta uzun yıllardır zeytin üreticiliği yapan Hasan Cengiz Yazar, tahminlerinin bu sene gerçekleşecek rekoltenin oldukça düşük olacağı yönünde olduğunu söyledi. Geçen yılda da düşük olan rekoltenin bu sene daha da gerileyeceğini düşündüğünü ifade eden Yazar, BirGün’e yaptığı değerlendirmede şunları söyledi:
“Kuraklık tüm Kuzey Ege’yi etkisi altına aldı, yağmurlar ise çok geç geldi. Haliyle ürün de oldukça az, maliyetler ise sabit. Bu sebepten pek çok üretici toplamamayı düşünüyor. Çünkü ürün az olduğunda toplatmaya yapacağınız harcamaya değmiyor. Toplama maliyeti zeytinyağının maliyeti kadar zaten. Çoğu üretici şu an masraflarını karşılayacak kadar ürün bile elde edemedi. Bu yüzden Kuzey Ege’de üretim hızla düşüyor. Üretici ‘Ben ömür boyu çalışsam da doğru dürüst para kazanamıyorum ki’ diyor, bunun geçim derdi var, ev geçindirmesi, çoluğu çocuğu var. Haliyle zeytinliklerini elden çıkarmaya çalışıyorlar. En son bu ‘İşgal Yasası’nın da etkisi var. Tüm Ege’de kıyı yağması var, taşocakları, HES’ler, JES’ler… Ardı arkası gelmiyor, üretim yapacağınız alan her geçen gün daralıyor. Tüm bu tablo içerisinde de üreticiler üretimden uzaklaşmak zorunda kalıyor.”
TARIM PLANI YAPILMALI
Üreticilerin iklim krizi karşısında yalnız bırakıldığını kaydeden Yazar, şu ifadeleri kullandı: “İklim krizi küresel boyutta, üstelik Avrupa bizden beter yaşıyor. İspanya ne zamandır çok ağır kuraklık yaşıyor ama hâlâ zeytin üretiminde dünya lideri. İtalya, Yunanistan… Aklınıza ne geliyorsa. Savaş halindeki Suriye’de bile zeytin üretimi artarken bizde azalıyor. Bunu yalnızca kuraklıkla açıklamamak mümkün mü? Uluslararası tekellerin karşısında devlet üreticiyi korumuyor ve hatta üreticiyi şöyle öğütlüyor: ‘Siz malınızı elinizden çıkarın, biz alımı tekellerden yaparız.’ Üreticilerin üretime yeniden kazandırılması ancak devletin ülke genelinde üretim planı çıkarması ve üretime destek vermesi lazım. Avrupa 1 litre zeytinyağına 1 avro gibi ciddi bir destek yürürlüğe soktu örneğin. Destek olmayıp krizin gölgesinde maliyet artınca bu tüketiciye de yansıyor. 150 liraya ancak üretiyorum, geçinmek için 200-250 liraya satsam halk nasıl erişecek ki? Mümkün mü bu ekonomik koşullarda? İspanya ve İtalya’da kişi başı zeytinyağı tüketim oranı 32 litre. Bu bizim ülkede yalnızca 1 litre. Onu da tahminimce kendi bahçesindeki zeytinin yağını kullanan Ege halkı artırıyor. Zincirleme politikaların sonucu üreticiyi ayrı tüketiciyi ayrı sınıyor, kazanan ise tekeller oluyor.”
