Avrupa Birliği’nin (AB) savunma sanayisini güçlendirmeye yönelik yeni finansman aracı olan Avrupa Güvenlik Eylemi (SAFE), Baykar ve Leonardo arasındaki ortaklığın benzerlerinin artırılması yönünde önemli bir adım atıyor. Bu gelişmeler, Türkiye’nin Avrupa’nın güvenliğine katkıda bulunma potansiyelini gündemde tutmayı sürdürüyor.
Lahey’de 24-25 Haziran tarihlerinde gerçekleştirilecek NATO Zirvesi öncesinde, Brüksel, Avrupa’nın savunma sanayisini güçlendirmek için daha yoğun bir çaba sarf ediyor.
‘SAFE’ 29 MAYIS’TA YÜRÜRLÜĞE GİRDİ
AB’nin Rusya’dan kaynaklanan tehdit algısı ve Ukrayna’daki savaşın sürmesi ile ABD’nin Donald Trump yönetimi döneminde belirlenen savunma hedefleri çerçevesinde yürürlüğe giren SAFE, 29 Mayıs’ta hayata geçti. Bu çerçevede AB ülkeleri, Ukrayna dahil olmak üzere Avrupa Ekonomik Bölgesi’ndeki Norveç, Lihtenştayn ve İzlanda ile ortak tedariklere katılmak için 150 milyar avroya kadar kredi kullanabilecekler.
ORTAK SAVUNMA TEDARİKİ
İlgili ülkeler, birbirlerinden endüstriyel alanda ortak satın alımlar gerçekleştirebilecekler. Ayrıca, AB’ye aday olan ülkeler ve İngiltere gibi AB ile anlaşma imzalayan devletler de bu tedariklere katılım gösterebilecek. Ancak üretilen bir savunma ürününün %65’inin Avrupa içinden temin edilmesi gerekecek, kalan %35’lik kısım ise Türkiye ve İngiltere gibi ülkelerden elde edilebilecek.
SAVUNMA SANAYİ TARTIŞMALARI
AB Komisyonu tarafından 19 Mart’ta önerilen SAFE’nin, AB Konseyi tarafından 27 Mayıs’ta nitelikli çoğunlukla kabul edilme sürecinde, Yunanistan’ın Türkiye’yi dışarıda tutmak için yaptığı lobi faaliyetleri Brüksel’de yankı buldu. Türkiye’nin savunma sanayisinde son yıllarda gösterdiği ilerlemeler, Avrupa’nın güvenliğine katkısını daha da ön plana çıkardı.
Bu durumu en iyi yansıtan örneklerden biri, Türk firması Baykar ve İtalyan Leonardo’nun iş birliğidir. Bu ortaklığın ürünleri, gelecek hafta Paris AirShow’da tanıtılacak. Baykar tarafından geliştirilen AKINCI TİHA, Bayraktar TB3 SİHA ve Kemankeş 1 Mini Akıllı Seyir Füzesi, fuarda sergilenecek.
BRÜKSEL’DE ÖNEMLİ GÖRÜŞME
Bu arka planda, Dışişleri Bakan Yardımcısı Zeki Levent Gümrükçü önderliğindeki heyetin, AB Dış İlişkiler Servisi ile yaptığı görüşme, Türkiye’nin Avrupa savunma stratejisi içerisindeki konumunu bir kez daha gündeme taşıdı. görüşmenin ardından AB’nin Barış, Güvenlik ve Savunma alanlarından Sorumlu Genel Sekreter Yardımcısı Charles Fries, sosyal medyadan yaptığı açıklamada, “Bakan Yardımcısı Gümrükçü’yü ağırlamaktan mutluluk duydum,” ifadelerini kullandı.
Fries, görüşmede Ukrayna ve bölgesel güvenlik konularının yanı sıra, AB’nin son savunma girişimleri ile AB-NATO ve AB-Türkiye iş birliği üzerine kapsamlı tartışmalar yapıldığını aktardı.
“TÜRK ŞİRKETLERİ ÇOK FAZLA İLERLEME KAYDETTİ”
İtalya’daki Uluslararası İlişkiler Enstitüsü Savunma, Güvenlik ve Uzay Programı Başkanı Alessandro Marrone, SAFE ve Türkiye’nin katılımı başta olmak üzere önemli değerlendirmeler yaptı. Marrone, Baykar ve Leonardo ortaklığının, güçlü bir tamamlayıcılık sunduğunu belirtirken, Türk şirketlerinin insansız hava araçları (İHA) konusundaki gelişimini vurguladı.
Marrone, Türk firmalarının maliyet açısından daha uygun çözümler sunabildiğini, Avrupalı şirketlerin ise üretimin artırılması konusunda zorluk yaşadığını ifade etti. Türk savunma sanayisinin ise seri üretim yönünde bir stratejiye sahip olduğunu kaydetti.
“BU MEKANİZMAYI UYGULAMAK BİRAZ ZAMAN ALACAK”
Marrone, Baykar-Leonardo ortaklığının, NATO üyesi Türkiye gibi ülkelerle iş birliği yaparak stratejik özerklik elde etmek açısından da önemli olduğunu söyledi. SAFE’nin AB üyesi ülkelerinden etkili bir şekilde hayata geçirilmesi durumunda, bu tür örneklerin artacağına dikkat çekti; ancak uygulamanın detaylı düzenlemelere ihtiyaç duyduğunu ve zaman alacağını belirtti.
Marrone, SAFE’nin yanı sıra, AB Komisyonu’nun 2030 hedeflerine yönelik ‘bütçe kurallarından cayma’ maddesinin de önemli olduğunu, şu ana kadar 16 ülkenin bu kapsamda muafiyet talep ettiğini aktardı.
ACİL DURUMLARDA KURALLAR ASKIYA ALINABİLİYOR
AB kurallarına göre, üye ülkelerin bütçe açıkları, GSYH’lerin %3’ünü, kamu borçları ise %60’ını geçemiyor. Ancak acil durumlarda bu kurallar askıya alınabiliyor. Almanya, Polonya, Belçika, ve diğer pek çok ülke, bu muafiyetten yararlanma isteğini bildirdi.
Bu ülkeler, SAFE’yi kullanarak ortak tedarik taleplerine de sinyal vermiş oldu.
“TÜRKİYE’NİN AVRUPA GÜVENLİK MİMARİSİNDEKİ ROLÜ BÜYÜYOR”
Varşova’daki Doğu Çalışmaları Merkezi uzmanı Adam Michalski, Türkiye’nin Avrupa güvenlik mimarisindeki rolünün, stratejik konumu ve bölgesel istikrara katkıları göz önünde bulundurulduğunda giderek arttığını belirtti. SAFE’nin Türkiye gibi son zamanlarda Avrupa’daki silah üreticileri ile iş birliğini artıran üçüncü ülkeleri de kapsadığını ifade etti.
Michałski, Baykar ve Leonardo’nun İHA geliştirme sürecinin AB’nin %65 yerel üretim eşiklerini karşılama durumunun, üye ülkeleri tedarik etmeye teşvik edeceğine dikkat çekti. Ayrıca Türkiye’nin gelişen savunma sanayisinin, diğer AB üye ülkeleriyle entegrasyonu için fırsatlar sunduğunu ifade etti. Bu, Türk şirketlerinin mühimmat ve füzeler alanındaki deneyimlerini de içermektedir.
