Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Temmuz ayına ilişkin girdi fiyatlarındaki değişimleri ve üretici ile market fiyatları arasındaki farkı değerlendirdi. Bayraktar, “Temmuz ayında markette fiyatı en fazla artan ürün yüzde 37,8 ile limon oldu. Limondaki artışı yüzde 14,3 ile yumurta, yüzde 12,8 ile elma, yüzde 5 ile kuru incir ve yüzde 3 ile mısırözü yağı izledi” dedi.
Buna ek olarak, TZOB Genel Başkanı, tarımsal üretimde kullanılan girdilerdeki yüksek fiyat artışlarına dikkat çekti. Bayraktar, üretici ve market fiyatları arasındaki uçuruma vurgu yaparak, “Savaşın sona ermesine rağmen gübre fiyatları hâlâ yüksek seviyelerde” şeklinde konuştu.
Geçtiğimiz ay İran – İsrail savaşının başlaması, gübre fiyatlarının yüzde 40 seviyelerine kadar çıkmasına neden olmuştu. Ateşkesle birlikte savaş sona erse de, gübre fiyatlarının yüksekliği devam etti ve Temmuz ayında da fiyat artışları yaşandı.
Ziraat Odalarından alınan verilere göre, Temmuz ayında DAP gübresi yüzde 10,4, 20.20.0 kompoze gübresi yüzde 8, amonyum sülfat gübresi yüzde 2 ve kalsiyum amonyum nitrat gübresi yüzde 1 oranında artış gösterdi. Bununla birlikte, bir önceki ay yüzde 40 oranında artan ÜRE gübresi ise yalnızca yüzde 1,5 oranında düştü.
Yıllık bazda ÜRE gübresi yüzde 90, DAP gübresi yüzde 55, 20.20.0 kompoze gübresi yüzde 46, kalsiyum amonyum nitrat gübresi yüzde 40 ve amonyum sülfat gübresi yüzde 32 oranında artış kaydetti.
Ayrıca, önemli bir girdi olan mazot fiyatları da Temmuz ayında aylık yüzde 9,3, yıllık ise yüzde 23,4 oranında artış gösterdi. Hayvancılıkta kullanılan besi yemi yıllık yüzde 34, süt yemi ise yüzde 31 oranında yükseldi.
Gübre kullanımı tarımsal verimlilikte büyük rol oynamaktadır. Bu bağlamda, çiftçilerin gübreye erişimi, tarımsal ürün arzı ve nüfusun beslenmesi açısından kritik öneme sahiptir. Tarımsal üretimin sürdürülebilirliği adına gübre başta olmak üzere girdi temininde çiftçilere destek olunacak tedbirlerin alınması gereklidir.
Temmuz ayında üretici ile market fiyatları arasındaki değişim dikkate alındığında, en büyük fark karpuzda yüzde 613,8 ile gözlendi. Karpuzu yüzde 295,8 ile patlıcan, yüzde 275,3 ile salatalık, yüzde 247,6 ile yeşil soğan ve yüzde 242,8 ile havuç izledi.
Karpuz, 7,1 kat, patlıcan 4 kat, salatalık 3,8 kat, yeşil soğan 3,5 kat ve havuç ise 3,4 kat fazlaya satıldı. Üreticide 1 lira 18 kuruş olan karpuz, markette 8 lira 42 kuruşa, 7 lira 50 kuruş olan patlıcan 29 lira 68 kuruşa, 6 lira olan salatalık 22 lira 52 kuruşa, 10 lira olan yeşil soğan 34 lira 76 kuruşa, 12 lira olan havuç 41 lira 13 kuruşa satıldı.
Temmuz ayında limon, hem üretici hem de markette fiyatı en fazla artan ürün olurken, markette kabak ve üreticide yeşil soğan fiyatı en fazla düşen ürünler arasında yer aldı.
Market fiyatlarına dair yapılan incelemede, Temmuz ayında 37 ürünün 19’unda fiyat artışı, 17’sinde ise fiyat azalışı meydana geldi. Bir üründe ise fiyat değişikliği yaşanmadı. Temmuz ayında markette fiyatı en çok artan ürün limon oldu ve bu artışı yumurta, elma, kuru incir ve mısırözü yağı takip etti.
Marketlerde fiyatı en fazla azalan ürün ise kabak oldu. Kabaktaki fiyat düşüşünü karpuz, patates, kuru soğan ve yeşil soğan izledi.
Üretici fiyatlarının değişiminde Temmuz ayında 29 ürünün 10’unda fiyat artışları görülürken, 14’ünde fiyat düşüşleri yaşandı. 5 üründe ise fiyat değişimi kaydedilmedi. Üreticide en fazla fiyat düşüşünü yüzde 41,2 ile yeşil soğan yaşadı. Bu fiyat düşüşünü karpuz, patates, patlıcan ve kabak izledi.
Üreticide en yüksek fiyat artışı ise limonda gerçekleşti. Limon, fiyat artışında yüzde 55,6 ile öne çıkarken, onu yeşil mercimek, sivri biber, yumurta ve kırmızı mercimek takip etti.
Fiyat değişimlerinin sebepleri arasında kırmızı ve yeşil mercimek fiyatlarının düşük rekolte nedeniyle artması, sivri bibere olan talebin artarak fiyatları yükseltmesi, patlıcan ve kabakta arzın çoğalmasıyla fiyatların düşmesi ve yumurta fiyatlarındaki artışın arz ve talepteki dalgalanmalardan kaynaklandığı ifade edildi. Karpuzda arz artışının yanı sıra talep düşüklüğünün üretici fiyatlarını aşağı çektiği belirtildi. Limonda ise depolama süresinin uzunluğu nedeniyle fire oranlarının artması ve arzın düşmesi fiyat artışına yol açtı.
Temmuz ayının ortalarında hasatın yoğunlaşması, patates fiyatlarının düşmesini sağlarken, yeşil soğandaki fiyat düşüşü talepteki azalmadan kaynaklandı.
