Suriye, on yılı aşkın süredir süregelen iç savaşın etkileri altında, Beşar Esad rejiminin Aralık 2024’te aniden devrilmesiyle birlikte yeni bir döneme girmiştir.
Esad’ın düşüşü, bölgedeki güç dengelerini alt üst ederken, Suriye’nin ekonomik ve siyasi toparlanma çabalarının hızlanmasına yol açmıştır.
YAPTIRIMLARIN KALDIRILMASI İÇİN ŞART SUNULDU
Bu önemli gelişmeler, ABD’yi yıllardır sürdürdüğü Şam yönetimine karşı sıkı yaptırımları hafifletme olasılığını değerlendirmeye yönlendirmiştir.
Ancak Washington, bu süreci belli koşullara bağlayarak, Mart ayında Suriye’ye 8 maddeden oluşan bir şart listesi sunmuştur.
5 ŞARTI TAM OLARAK KARŞILADILAR
Şam yönetimi, ABD’nin sunduğu 8 maddelik şartlarla ilgili yazılı bir yanıt vermiştir.
İngiliz haber ajansı Reuters’ın edindiği bilgilere göre, Suriye, ABD’nin talep ettiği pek çok şartı yerine getirdiğini beyan etmekte, ancak bazı maddelerin Washington ile “karşılıklı istişare” gerektirdiğini vurgulamıştır.
3 ŞART İÇİN KARŞILIKLI İSTİŞARE TALEBİ
Dört sayfalık mektupta, Suriye’nin kayıp ABD’li gazeteci Austin Tice’ı bulmak amacıyla Dışişleri Bakanlığı’na bir irtibat ofisi kurma sözü verdiği; kimyasal silahların imhası ve küresel silah izleme örgütüyle olan ilişkilerin güçlendirilmesi konularında detaylar verildiği yer almaktadır.
Suriyeli yetkililerin, ülkedeki yabancı savaşçılar konusundaki talepler üzerine eski ABD temsilcisi Daniel Rubinstein ile görüştüğü, ancak bu konunun “daha geniş kapsamlı bir istişare gerektirdiği” not edilmiştir.
“SİLAHLI GRUPLARA İZİN VERİLMEYECEK”
Suriye’deki Filistinli grupların faaliyetlerini izlemek üzere bir komite kurulduğu ve devlet kontrolündeki silahlı grupların dışındaki unsurlara izin verilmeyeceği ifade edilmiştir. “Bu konudaki görüşmeler devam edebilir ancak temel tutumumuz, Suriye’nin hiçbir taraf için tehdit kaynağı olmasına izin vermeyeceğimizdir” denilmiştir.
ABD’nin terörle mücadele ve terör hedeflerini vurma konusunda operasyon düzenleme talebine yanıt olarak ise, “Bu konu karşılıklı anlayış gerektirmektedir” denilmiştir. Mektupta ayrıca, Suriye’nin ABD veya Batı çıkarlarına yönelik her türlü tehdit karşısında katı tutum sergileyeceği ve “uygun yasal önlemleri” alacağına dair taahhütte bulunulmuştur.
ABD DOĞRULADI
Reuters’a bilgi veren üst düzey bir diplomat ve mektup hakkında bilgi sahibi bir başka kaynak, Suriye’nin yanıtının ABD’nin 8 talebinden 5’ini tam olarak karşıladığını, diğerlerinin ise “beklemede” kaldığını dile getirmiştir.
ABD Dışişleri Bakanlığı, Washington’un Suriye makamlarından bir yanıt aldığını doğrulamıştır. Yapılan açıklamada, “Şu anda cevabı değerlendiriyoruz ve paylaşacak başka bir şeyimiz yok” ifadeleri kullanılmıştır.
ABD’NİN ŞARTLARI
Suriye, 14 yıl süren iç savaşta, ABD, İngiltere ve Avrupa tarafından Esad’a yönelik uygulanan sert yaptırımlar sebebiyle ekonomisini canlandırmak amacıyla yaptırımların hafifletilmesine ihtiyaç duymaktadır.
ABD, Ocak ayında Suriye’ye yönelik yardımları teşvik etmek amacıyla bazı yaptırımlara 6 aylık bir muafiyet tanımıştır. Ancak bu muafiyetin ekonomideki etkisi sınırlı kalmıştır. Mart ayındaki gelişmeler, ABD’nin Suriye’nin taleplerini yerine getirmesi karşılığında söz konusu muafiyeti 2 yıl daha uzatma ve muhtemelen yeni bir muafiyet vermesi yönündeki beklentileri gündeme taşımıştır.
ABD Dışişleri Bakanlığı Suriye’den Sorumlu Bakan Yardımcısı Natasha Franceschi’nin, 18 Mart’ta Brüksel’de düzenlenen Suriye konulu konferans sırasında Suriye Dışişleri Bakanı Esad Hasan Şeybani’ye yaptırımların kaldırılması için belirtilen şartların yer aldığı 8 maddelik listeyi verdiği öğrenilmiştir.
Bahsedilen şartlar arasında, Esad döneminden kalma kimyasal silah stoklarının imha edilmesi ve yabancı savaşçılara yönetimde üst düzey görevler verilmemesi yer almaktadır. Suriye Dışişleri Bakanı Şeybani, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde yaptığı son konuşmasında, Suriye’nin kimyasal silahlarla ilgili taahhütlerini ve kaybolan ABD’lilerin aranması da dahil olmak üzere bazı taleplerin zaten karşılandığını belirtmiştir.
