Haber7 Kadın ve Demokrasi Vakfı’nın (KADEM) akademik süreli yayını KADEM Kadın Araştırmaları Dergisi’nde yayımlanan bir makalede İslam alimi Ömer Nasuhi Bilmen ele alındı. Makalede toplumsal cinsiyet eşitliği bakış açısıyla değerlendirilen Bilmen’in Büyük İslam İlmihali, Esra Aslan Turan tarafından incelendi. Aralık ayında yayımlanan makale, “Ömer Nasuhi Bilmen’in Büyük İslam İlmihali’nde Toplumsal Cinsiyet” başlığıyla okuyucuların dikkatini çekti. Makalede, Ömer Nasuhi Bilmen’in eserinde kadın ve erkek olmanın ele alınma şekli, toplumsal cinsiyet eşitliği perspektifinden ele alındı.
Makalede “İlmihaller iman, namaz, oruç, hac, zekât ve ahlak gibi konularda, İslam’ın temel kurallarını öğretmek için yazılmış, Türkiye’de dindarlığı şekillendiren kurucu eserlerdendir.” ifadeleriyle giriş yapılırken, incelenen eserde dikkat çeken bazı iddialar ortaya atıldı. Bu iddialardan biri, geleneksel değer yargılarının dinî hükümleri şekillendirdiği ve kadını erkeğe karşı ikincil gören bir bakış açısının hakim olduğu şeklindeydi. Makalede, toplumsal cinsiyet üzerine yapılan tartışmalara da yer verildi. Burada cinsiyet teriminin biyolojik yönünü ifade ederken, toplumsal cinsiyetin toplum tarafından atfedilen anlamları vurgulandı. Kadınların ve erkeklerin toplumda giydiği rollerin ve beklentilerin cinsiyet ayrımcılığına yol açabileceği belirtildi.
Diğer yandan makalede, geleneksel cinsiyet rollerinin kadınları ikincil konumda konumlandırdığına vurgu yapıldı. İlmihal kitaplarında kadınların genellikle ev içi işler ve annelik rolleri üzerinden ele alındığı ve erkeklerin ise lider ve koruyucu olarak nitelendirildiği ifade edildi. Bu yaklaşımın, kadınlara yönelik cinsiyet ayrımcılığını desteklediği ve kadınları hak ihlallerine açık hale getirdiği belirtildi. Kadınların toplumda güvende olabilmeleri ve haklarının korunabilmesi için cinsiyet eşitliği ve adaletin sağlanması gerektiği vurgulandı.
Makalede bir diğer önemli konu ise dinin cinsiyet rollerini nasıl meşrulaştırdığı ve pekiştirdiği üzerineydi. Dinî metinlerin genellikle erkek egemen bir perspektiften ele alındığı ve kadınların beden ve cinselliğinin kontrol altında tutulduğu belirtildi. Bu durumun kadınlara yönelik ayrımcı uygulamalara ve hak ihlallerine yol açabileceği vurgulandı. Dinî öğretilerin bazı durumlarda kadınları ikinci sınıf vatandaşlar olarak gösterdiği ve erkek egemenliğini desteklediği ifade edildi.
Sonuç olarak makale, toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadın hakları konularında dini metinlerin ve geleneksel değerlerin nasıl bir etkisi olduğunu ele aldı. Bu analiz, kadınların toplumda hak ettikleri yerde olabilmeleri ve cinsiyet ayrımcılığının sonlandırılması için bilinçli bir toplumsal dönüşüm gerekliliğini vurguladı. Dinî öğretilerin yeniden yorumlanması ve kadınların insan haklarına saygı gösterilmesi gerektiği vurgulandı.
