Fransa, tarihsel olarak Afrika kıtasında önemli bir sömürge gücü olarak bilinir. Ancak, son yıllarda Afrika’nın çeşitli ülkelerinde Fransa’ya karşı artan bir direniş gözlemleniyor. Bu ülkelerden biri olan Çad, egemenliğini yeniden sağlama adına Fransa ile olan anlaşmalarını feshettiğini duyurdu. Bu adım, Fransa’nın Afrika’daki etkisinin azalması anlamına geliyor ve Çad’ın bu kararının ardından, Fransa 10 Aralık 2023 tarihinde Çad’daki savaş uçaklarını geri çekmeye başladı.
Çad Genelkurmay Başkanlığı, Fransız savaş uçaklarının çekilmesinin ardından, uluslararası ilişkilerdeki bu değişimin bir parçası olarak askeri birliklerin de geri çekilmesine başlandığını açıkladı. Fransa’ya ait askeri birlik ve teçhizatların ülkeden geri çekilme sürecinin Ocak ayı sonunda tamamlanacağı belirtiliyor. Böylece Fransa’nın Afrika’daki askeri varlığı önemli ölçüde azalacak ve bu durum, Fransa’nın kıta üzerindeki tarihsel hegemonyasının sonlarına yaklaştığını gösteriyor.
Fransa, Afrika’da kurulduğu tarihten itibaren büyük bir sömürgecilik hareketi başlatmıştı. Kendi dilinin ve para biriminin kullanımını zorunlu kılan Fransız yönetimi, son iki yılda Afrika’daki birçok ülkeyle olan anlaşmalarını da feshetmiş durumda. Mali, Burkina Faso ve Nijer gibi ülkelerde yaşanan olaylar, Fransa’nın bu politikalarının gözler önüne serildiği yerler oldu.
Özellikle 2012 yılında Mali’de patlak veren şiddet olaylarının ardından halk arasında Fransa’ya karşı bir tepki oluştu. Eski Cumhurbaşkanı İbrahim Boubacar Keita’nın 2020 yılında askeri bir darbeyle devrilmesi, bu tepkilere daha da güç verdi. Bu dönemde halk sokaklara dökülerek Fransa karşıtı gösteriler düzenledi ve Fransız bayraklarını ateşe verdi. Nihayetinde, Fransız büyükelçisinin sınır dışı edilmesinin ardından Fransa, Mali’deki askerlerini geri çekerek Nijer ve Gine’ye kaydırdı.
Fransa’nın Afrika’daki askeri varlığını sürdürmeye çalışsa da, Orta Afrika Cumhuriyeti ile yaptığı askeri anlaşmayı 7 Haziran 2021’de askıya aldığı hatırlanmalıdır. Ayrıca, Burkina Faso’da 30 Eylül 2022’de iş başına gelen askeri hükümet, 23 Ocak 2023 tarihinde Fransa ile olan askeri işbirliği anlaşmasını feshetti ve Fransız askerlerine ülkeyi terk etmeleri için 1 ay süre tanıdı.
Nijer ise uranyum zenginliği ile Fransa için büyük bir stratejik öneme sahip. Ancak, Nijer’deki darbenin ardından, Fransa burada da zor durumda kaldı ve 1500 asker konuşlandırdığı ülke için yeni yönetim ile işbirliği yapma konusunda sıkıntılar yaşadı. Mali, Burkina Faso ve Nijer gibi Afrika ülkelerinden de sürekli olarak askeri birliklerini çekmek durumunda kalan Fransa, ciddî bir kan kaybı yaşıyor. Bu durum, sömürgeci güçlerin kıtadaki varlıklarının giderek nasıl azaldığını ve Afrika ülkelerinin kendi egemenliklerini yeniden tesis etme çabalarını net bir şekilde gözler önüne seriyor.
