Çin Ticaret Bakanlığı, 4 Nisan itibarıyla samaryum, gadolinyum, terbiyum, disprosyum, lütesyum, skandiyum, itriyum ve bunların alaşımlarını kapsayan yedi kategori orta ve ağır nadir metalin ihracat kontrol listesine alınacağını açıkladı.
Söz konusu elementler pek çok üründe kritik öneme sahiptir.
Bu düzenlemeye göre, Çinli tedarikçiler bu nadir toprak elementlerini yalnızca hükümet izni olmadan ihracat edebilecekler. Ayrıca, Çin gümrük yetkilileri, bu elementleri içeren sevkiyatları şüpheli bulmaları durumunda el koyma yetkisine sahip olacaklar.
Çin, küresel arzın büyük bir bölümünü elinde bulundurduğu bu elementler ile silah sistemlerinden yüksek performanslı motorlara, nükleer reaktörlerden elektronik donanımlara, uzay araçlarından tıbbi görüntüleme ekipmanlarına kadar geniş bir ürün yelpazesinde kritik bir rol oynamaktadır.
Çin, nadir toprak elementlerinin yaklaşık %90’ını üreterek ihracat kısıtlaması ile bu alandaki küresel hakimiyetini ekonomik bir argüman haline getirmeyi hedefliyor.
Pekin yönetimi daha önce, ABD’nin çip kısıtlamalarına yanıt olarak 3 Aralık 2024’te galyum, germanyum, antimuan gibi stratejik elementlerin ABD’ye ihracatını yasaklamış ve batarya ve yakıt hücreleri ile savunma ve havacılık sektörlerinde yaygın kullanılan grafit ve türevlerine de kısıtlamalar getirmişti.
27 ABD şirketine, Çin Ticaret Bakanlığı tarafından ihracat kontrolü ya da yasağı listelerine eklenme bildirimi yapılmıştır. Bu şirketlerden 16’sının askeri ve sivil ikili kullanıma uygun ürünleri için ihracat yasakları uygulanırken, 11 şirketse “güvenilmez varlık” listesine alınmıştır.
Bakanlık, listenin oluşturulmasının amacının ulusal güvenliği korumak ve silahların yayılmasının önlenmesine yönelik uluslararası yükümlülüklere uymaktır. Savunma, havacılık, dron üretimi, istihbarat ve lojistik alanlarında faaliyet gösteren bu şirketlerin Çin’e yapacakları ihracatlar denetime tabi tutulacaktır.
Aralarında Skydio ve BRINC Drones gibi tanınmış insansız hava aracı üreticilerinin bulunduğu 11 şirketin, Çin’in egemenlik ihtilafı içinde olduğu Tayvan ile teknoloji işbirliği yaptığı gerekçesiyle “güvenilmez varlık” listesine alındığı aktarılmaktadır.
Çin, ayrıca ABD ve Hindistan’dan ithal edilen bazı tıbbi tomografi tüpü ürünlerine yönelik damping soruşturması ve genel ithalatına yönelik rekabet soruşturması başlattığını duyurmuştur.
Çin Devlet Piyasa Düzenleme İdaresi, ABD merkezli kimya şirketi Dupont’un Çin iştirakine tekelleşme karşıtı yasaları ihlal etme iddiasıyla yönelik bir soruşturma başlatmıştır. Buna ek olarak, Çin Gümrükler Genel İdaresi de ABD’den 6 şirketin kanatlı hayvan ürünleri ve süpürge darısı ihracatı izinlerini iptal etmiştir.
Çin’in bu adımı, ABD’de Başkan Donald Trump’ın “karşılıklı tarifeler” uygulaması çerçevesinde Çin’e ek yüzde 34 gümrük tarifesi getireceğini açıklamasının ardından gelmiştir. Washington yönetimi, Çin’den yapılan ithalatlarda %10 baz tarifeye ilave olarak %24 “karşılıklı tarife” uygulanacağını bildirmiştir.
Yeni tarife artışları ile ABD’nin Çin’den ithal ürünlere uyguladığı asgari gümrük tarifesi %54 seviyesine kadar yükselmiştir. Pekin yönetimi, bu “karşılıklı tarifeler” sebebiyle getirilen %34’lük ek tarifeye aynı oranda karşılık vereceğini duyurarak ABD şirketlerine yönelik yaptırımlar da ilan etmiştir.
