Boğaziçi Üniversitesi Çevre Bilimleri Enstitüsü önderliğinde, TÜBİTAK’ın desteğiyle yürütülen “Akdeniz ve Karadeniz Yelkovan Kuşlarının Korunması” projesi kapsamında Ege Üniversitesi Biyoloji Bölümü, İstanbul Teknik Üniversitesi Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü, İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi, Akdeniz Bilim Vakfı ve Türk Deniz Araştırmacıları Vakfı’ndan akademisyenler bir araya geldi. Projede, yeni nesil genomik, akustik ve GPS-GSM izleme yöntemlerini kullanan bir ekip, İstanbul Boğazı’nda yelkovan kuşlarını takip etmeye başladı. Ekip, deniz yüzeyine yakın olacak şekilde şeffaf ağlar kurarak kuşları yakalayıp ölçümler yaparak uydu vericileri takıyor ve kuşları yeniden doğaya salıyor.
Boğaziçi Üniversitesi Çevre Bilimleri Enstitüsü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Raşit Bilgin, proje kapsamında yelkovan kuşlarının hareketlerini daha iyi anlamak ve Türkiye’deki koruma stratejilerine katkıda bulunmak amacıyla çalışmalar yürüttüklerini belirtti. Kuşların seslerini kaydederek üreme kolonilerini belirleme amaçlarının yanı sıra, kuşların göç rotalarını belirlemek ve üreme davranışlarını anlamak için de çaba sarf ettiklerini açıkladı. Projede elde edilen verilerin Tarım ve Orman Bakanlığı ile paylaşılması ve yelkovan kuşlarının korunması için stratejiler geliştirilmesine katkı sağlanması hedefleniyor.
İstanbul Boğazı’nda yapılan çalışmalarda, yelkovan kuşlarının saatte 70 kilometre hıza ulaşabilen ve yakalamaları zor olan kuşlar olduğu ortaya çıktı. Projeye başladıkları ilk iki yılda başarısız olan ekip, üçüncü yılda daha başarılı bir yöntem geliştirerek kuşları takip altına aldı. Takip edilen kuşların hareketlerinin haritada görüldüğü sistemle, kuşların göç rotaları ve davranışları detaylı olarak inceleniyor. Kuşlara takılan vericilerin yaklaşık 3 ay sonra düşecek şekilde tasarlandığı ve kuşların rahatça dolaşabilmelerinin sağlandığı biliniyor.
Projede elde edilen verilere göre, yelkovan kuşlarının daha çok Batı Karadeniz ve Sivastopol gibi bölgelere gittikleri tespit edildi. Beslenme alanlarına göre tercih yapan kuşların Karadeniz kıyılarındaki üreme kolonilerinin henüz belirlenemediği belirtiliyor. Cinsiyet ve akrabalık ilişkilerini saptamak amacıyla kuşlardan kan örnekleri alınan proje, hedeflerine ulaşmak adına titizlikle devam ediyor. Proje kapsamında toplanan veriler rapor haline getirilerek Türkiye’deki yelkovan kuşlarının korunmasına yönelik stratejilerin belirlenmesine yardımcı olması planlanıyor.
