Gıda Bankacılığı Zirvesi, 8 Nisan 2025 tarihinde İstanbul Şişli Radisson Blu Otel’de gerçekleştirildi. Temel İhtiyaç Derneği (TİDER) ev sahipliğinde düzenlenen bu yılki zirve, “İsraf ile Mücadelenin Parçası Ol” temasıyla hayata geçirildi. Etkinlik, gıda israfı ile mücadele, sürdürülebilirlik, istihdam ve ileri dönüşüm gibi pek çok alanda kamu, özel sektör, akademi ve sivil toplum temsilcilerini bir araya getirdi.
15. Kuruluş yılını kutlayan TİDER, toplumsal dayanışmayı “yardım” modelinden çıkararak kalıcı çözümler üretmeyi amaçlıyor. Zirvede yer alan panellerde, sistematik ve bilimsel yaklaşımlar ele alındı ve katılımcılara “israf ile mücadeleye destek” çağrısı yapıldı.
“Yardım Değil, Sistemli Çözüm!”
Zirvenin açılış konuşmasını gerçekleştiren TİDER Yönetim Kurulu Başkanı Hande Tibuk, derneğin 39 ilde 83 noktada sağladığı hizmetlerden bahsetti. Tibuk, “15 yıldır hedefinden şaşmadan israf ve yoksullukla mücadele ile ilgili sürdürülebilir projeler gerçekleştirmeye devam eden TİDER, gıda bankacılığını tüm ülkeye yaymıştır.” dedi.
Tibuk, Destek İK üzerinden geliştirdikleri destek market ve istihdam modelinin sosyal adaleti desteklediğini ve ekonomik kalkınmayı beslediğini vurgulayarak, “TİDER Gıda Bankacılığı Ağı’na üye gıda bankaları aracılığı ile 1 milyondan fazla ihtiyaç sahibine ulaşarak, yalnızca gıda desteği vermiyor, istihdam projeleri başta olmak üzere birçok proje ile ihtiyaç sahiplerine kapsayıcı destekler sunuyoruz.” şeklinde konuştu.
Gıda Güvenliği Toprakla Başlar
Gıda ve Tarım Değer Zincirinde Kayıpların ve İsrafın Önlenmesi panelinin moderatörü tarım yazarı Mine Ataman, “Türkiye’de israfı yalnızca tüketicinin üzerine yükleyemeyiz. Tüketiciden bağımsız israfa da odaklanmamız gerekiyor.” diyerek yalnızca tüketici alışkanlıklarını hedef almanın israf sorununu çözmeye yetmeyeceğini belirtti. Ataman, gıda güvenliğinin sağlanabilmesi için tüm paydaşların sorumluluk üstlenmesi gerektiğini vurguladı. Türkiye’nin 1 trilyonunun israfta gizli olduğuna dikkat çeken Ataman, her bireyin gıda israfını engelleyerek her yıl 15 bin Türk lirasını koruyabileceğini ifade etti.
Finansal Destek, Tarımda Başarının Anahtarı
Denizbank KOBİ Bankacılığı, Tarım Bankacılığı ve Kamu Finansman Grubu Genel Müdür Yardımcısı Engin Eskiduman, tarımda sürdürülebilir başarı için doğru finansal araçların önemine dikkat çekti. Eskiduman, “Çiftçiye doğru finansmanı sağlarsanız, doğru insanla tanıştırırsanız, çiftçi son derece başarılı sonuçlar elde eder.” diyerek tarımsal kalkınmada bankacılığın rolünün stratejik olduğunu ifade etti.
Eskiduman, “Çiftçiyi sadece birey olarak değil, bir ekosistem olarak ele almalıyız. Üreticinin yalnızca finansmanla değil; bilgiye, teknolojiye ve pazarlama desteğine de erişiminin sağlanması gerekir.” dedi.
İsrafı Önlemenin İlk Adımı Planlama
Barilla Gıda Satınalma ve Lojistik Kıdemli Müdürü Aytaç Köksal, gıda israfının bir sebebinin de plansızlık olduğunu vurguladı. Köksal, “Planlı üretimin yalnızca ekonomik değil, çevresel kazanımları da beraberinde getirdiğini” belirtti. Tarımda bilgi paylaşımı ve ortak üretim modellerinin önemine dikkat çeken Köksal, geleneksel yöntemlerle modern uygulamaların bir araya gelmesiyle sürdürülebilir bir üretim yapısının kurulabileceğini ifade etti.
Gıda İsrafıyla Mücadele Bireyde Başlar
Frankfurt School Tarım Direktörü İbrahim Oğuz, gıda israfının çözümünün bireysel farkındalıkla başladığını belirtti. Oğuz, “Dijitalleşme tarım için çok büyük bir devrim.” diyerek, bu alandaki projelerin toplumsal bilinci artırmada kritik rol oynadığını vurguladı.
En Büyük İsraf Evde Başlıyor
İstanbul Gıda Araştırmaları Merkezi Kurucusu Prof. Dr. Mehmet Pala, gıda zincirinde kayıp ve israf ayrımının önemli olduğunu belirtti. Pala, “Gıda kaybı, satışa kadar olan kayıptır. Satış ve tüketim noktasında olanlara ise gıda israfı diyoruz.” diyerek, tüketici alışkanlıklarının bu sorunun merkezinde yer aldığını söyledi.
Hiçbir Canlıyı Geride Bırakmamak Gerekir
Sürdürülebilir Yaşam Aktivisti, The Good Wild Kurucu Ortağı Dilara Koçak, sürdürülebilir beslenmenin yalnızca birey sağlığına değil, tüm ekosisteme katkı sağlayacak şekilde tasarlanması gerektiğini vurguladı. Koçak, “Tabağımıza gelen her gıdanın arkasında bir yaşam döngüsü olduğunu hatırlatmak etik ve ekolojik bir sorumluluk.” dedi.
Gıda Sanayisi Değer Zincirinin Bir Parçası
Gıda Mühendisi İrfan Demiryol, gıda sanayiinin yalnızca üretimden ibaret olmadığını, tarımdan tüketime uzanan geniş bir sistemin parçası olduğunu belirtti. Demiryol, bu zincirin her halkasında israfı önleyici adımlar atılmasının sürdürülebilir gıda sistemleri için kritik önem taşıdığını ifade etti.
Gıda İsrafı, Emisyonların Görünmeyen Kaynağı
İklim Araştırmaları Derneği Gıda Sistemi Danışmanı Didem Mahsunlar, gıda israfının küresel emisyonlara %10 etki ettiğini belirtirken, 10 ülkenin 9’unun Ulusal Katkı Beyanlarında gıda kaybı ve israfına odaklanmadığını vurguladı. Mahsunlar, bu büyük çevresel yükün göz ardı edilmesinin sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmayı zorlaştırdığını ifade etti.
Yerli İnovasyonla Dönüşüm Mümkün
“Dönüşüm Yıldızları” panelinde konuşan Biolive Kurucusu Duygu Yılmaz, “Atıktan polimer üretme fikriyle Türkiye’de ilk olduk.” diyerek, çevreye duyarlı üretim modellerinin yerli girişimlerle mümkün olduğunu gösterdiklerini ifade etti. Aynı panelde Wastespresso İş Geliştirme Yöneticisi Selin Öğütoğulları, kahve posasının küresel ısınmaya sebep olan atıklar arasında yer aldığını belirtti.
Gıda Artıkları Sadece İsraf Değil, Şefkat Aracı
TİDER Başkanı Hande Tibuk’un moderasyonunda gerçekleşen panelde Orhangazi Belediye Başkanı Bekir Aydın, gıda atıklarının sokak hayvanları için yaşam kaynağına dönüşebileceğini vurguladı. Procompo Çevre Teknolojileri Yönetim Kurulu Başkanı Esra Cevahir, çevresel sürdürülebilirliği yalnızca teknik bir zorunluluk değil, aynı zamanda ahlaki bir sorumluluk olarak tanımladı.
İnsana Yakışır Büyüme İçin Sorumluluk Şart
TİDER Genel Müdürü Nil Tibukoğlu, gıda bankacılığı sisteminin sağlıklı çalışması için yerel yönetim ve sivil toplum iş birliğinin önemine dikkat çekti. BTC Türk Bitcoin Direktörü Genco Elcora, iş dünyasının toplumsal gelişim açısından da sorumluluk taşıdığını belirtti.
Globalde Yürütülen “Gıdadan Fazlası” Kampanyası
Günün son panelinde TİDER’in Türkiye’de temsilcisi olduğu The Global FoodBanking Network’ten yönetici editör Jason Woods ve dijital iletişim sorumlusuyla kampanyanın detayları paylaşıldı. TİDER’in 15. kuruluş yıldönümünde başlayacak olan kampanya, dünya çapında gıda bankacılığında yapılanların paylaşılması amacıyla düzenleniyor.
Ana sponsorluğunu Denizbank’ın üstlendiği zirvede, tüm konuşmacıların ortak çağrısı netti: Gıda bankacılığı yalnızca ihtiyaç karşılamak değil, toplumu dönüştürmektir. TİDER’in çözüm modelleri, sadece Türkiye’de değil, küresel ölçekte uygulanabilecek ilham verici bir yapı sunuyor.
Zirve, Eğitmen Şef Gülenay Yüce’nin mutfaktaki malzemeler ile gerçekleştirdiği “ileri dönüşüm atölyesi” ile sona erdi. Temel İhtiyaç Derneği’ne en çok destekte bulunan Cargill Türkiye, Kraft Heinz ve PepsiCo Türkiye’ye teşekkür plaketlerinin takdimi yapıldı.
Temel İhtiyaç Derneği Hakkında
2010 yılında gıda sektöründe çalışan 9 kurucu üye tarafından kurulan Temel İhtiyaç Derneği (TİDER), gıda bankacılığının açlık ve yoksullukla mücadelede önemli bir araç olduğuna inanarak çalışmalarına başlamıştır. TİDER, israfı önleyerek gezegenin önemli sorunlarına çözüm ararken, insanların temel ihtiyaçlarına adil ve eşit şekilde ulaşabilmesi için gıda bankacılığını yaygınlaştırma çalışmalarını sürdürmektedir.
Gıda Bankacılığı Nedir?
Gıda bankası; bağışlanmış gıda, giysi, temizlik ve hijyen ürünlerini toplayan, ayrıştıran, depolayan ve ihtiyaç sahiplerine dağıtan bir sivil toplum örgütlenmesidir. Firmalar ve kişiler gıda, giysi ve temizlik ürünlerini bu “bankaya yatırır”, ihtiyacı olanlar da bu ürünleri “bankadan çeker”.
Temel İhtiyaç Derneği, Gıda Bankacılığına geniş kapsamlı bir bakış açısı getirerek, yoksulluk ve israfla mücadeleyi bütünsel bir modelle ele alan ve somut çözümler üreten bir sivil toplum kuruluşudur. Kurulmasına destek verdiği gıda bankalarının raflarında israftan kurtardığı, kullanılabilir durumdaki gıda, temizlik ürünü ve kıyafetlerin, yoksulluk sınırındaki ailelere ulaşmasını sağlar. Gıda Bankaları, ihtiyaç sahiplerinin haysiyetinin korunması ve destek sisteminin bir parçası olmalarına imkân tanınması için, yararlanıcı olarak belirlenmiş olan ihtiyaç sahiplerinin adil bir biçimde ürünleri almasına imkan sağlar.
TEMEL İHTİYAÇ DERNEĞİ Yönetim Kurulu Başkanı: HANDE TİBUK hakkında:
Hande Tibuk; 1999 yılında Koç Üniversitesi Ekonomi bölümünü, 2008 yılında Ecole Hôtelière de Lausanne otelcilik master programını tamamladı. 2012’den beri Net Holding A.Ş. Yönetim Kurulu Murahhas Üyesi & Genel Koordinatör olarak görev yapmaktadır. 2018’de Kuzey Kıbrıs’ta, yaralı deniz kaplumbağalarını tedavi eden Meritta Deniz Kaplumbağaları Merkezini kurdu. Halen 2018’de yönetim kurulu başkanı seçildiği Temel İhtiyaç Derneği’nin (TİDER) liderliğini yürüten Hande Tibuk, aynı zamanda Türkiye İş Kadınları Derneği’nde (TİKAD) Yönetim Kurulu Üyesi, Women 20 (W20) Türkiye Delegasyonu Üyesi ve Yanındayız Derneği Yönetim Kurulu Üyesidir.
