Çin ile ABD arasında gerilim oldukça artıran bir durum ortaya çıktı. Çin, ABD’nin, egemenlik ihtilafı içinde bulunduğu Tayvan’a F-16 savaş uçakları için yedek parçalar, radar donanımı ve taktik iletişim sistemlerinden oluşan toplam 385 milyon dolarlık silah satışına onay vermesini kınadı. Bu gelişme, ilişkilerin daha da kötüleşmesine yol açabileceğinin bir göstergesi olarak değerlendiriliyor.
Çin Dışişleri Bakanlığı’ndan gelen yazılı açıklamada, ABD’nin Tayvan bölgesine silah satışının, “tek Çin” ilkesine ve iki ülke arasındaki siyasi ilişkilerin temelini oluşturan Üç Ortak Bildiri’ye, özellikle de Tayvan’a uzun dönemli silah satmamayı taahhüt ettiği 1982 tarihli 17 Ağustos Bildirisi’ne aykırı olduğu iddia edildi.
Yapılan açıklamada, bu satışın Çin’in egemenliğini ve güvenlik çıkarlarını tehdit ettiği öne sürülmekte; bu nedenle Çin, durumu kınayarak Washington yönetimini diplomatik kanallar aracılığıyla protesto ettiğini bildirdi. Ayrıca, satışın ABD’nin “Tayvan’ın bağımsızlığını desteklememe” taahhüdü ile çeliştiği ifade edildi. Bu bağlamda Washington yönetimine, Tayvan’ı silahlandırma ve bağımsızlığını savunan ayrılıkçı güçlere destek verme konularında derhal son vermesi yönünde bir çağrı yapıldı.
Amerika Birleşik Devletleri’nin Dışişleri Bakanlığı, 29 Kasım 2023 tarihinde Tayvan’a F-16 yedek parçaları, Elektronik Taramalı Aktif Dizin (AESA) radar sistemi ve Mobil Abone Ekipmanı (MSE) taktik iletişim sisteminin satışına onay verildiğini açıkladı. Bu açıklamada, jet yedek parçaları ve radar sisteminin toplamda 320 milyon dolara, taktik iletişim sisteminin ise 65 milyon dolara mal olacağı belirtildi.
Tayvan Savunma Bakanlığı, ABD ile yapılan bu satışın onaylanmasından dolayı ABD makamlarına teşekkür ederek, bu durumun Tayvan’ın savunma kabiliyetini geliştirmesine yardımcı olacağını ve bölgesel istikrarın sağlanmasına katkı sağlayacağını vurguladı.
Çin, Tayvan’ı topraklarının bir parçası olarak görmekte ve 1949’dan bu yana, Çin Halk Cumhuriyeti’nin kurulmasından sonra fiili bağımsızlık kazandığını ileri sürdüğü Tayvan üzerindeki hak iddialarını sürdürmektedir. Çinde, ana karası ile Tayvan arasında yaşanan ayrılığın sebebi olarak uzunca bir iç savaş sürecinin etkileri gösterilmektedir. Pekin, “tek Çin” ilkesini sık sık dile getirerek, bu ilkeye saygı gösterilmesini isteyen ülkelerin, Tayvan ile resmi ilişkiler kurmasını ve bu bölgeye silah satışı yapmasını da kabul etmemektedir.
